Czym jest Joga?

Co to jest joga? Czym i skąd jest joga? Jakie są systemy jogi? 

Joga jest starożytnym systemem doskonalenia fizycznego, psychicznego i duchowego, który przez tysiące lat pomaga ludziom w odszukaniu równowagi życiowej, uzdrowieniu oraz długowieczności. Dopiero w XX wieku joga stała się “popularna” w świecie zachodnim, a to głównie za sprawą takich Mistrzów jak Vivekananda, Sainatha, Aurobindo, Yogananda, Krishnamacharya, Sivananda. Dziś joga jest bardzo powszechna. Jednak do dnia dzisiejszego joga nie jest do końca rozumiana ani prawidłowo nauczana na Zachodzie. Praktyka jogi może pomóc każdemu, nie ma znaczenia jaka obecnie jest twoja kondycja fizyczna, psychiczna czy duchowa. Joga zawiera zarówno ćwiczenia statyczne jak i dynamiczne, a zasadą jest, aby pomiędzy tymi aspektami nie popadać w skrajności. 

Najbardziej popularna w Polsce jest Hatha Joga, chociaż często ma wymiar początkowy, gdzie ćwiczone są głównie asany (pozycje ciała) i trochę relaksacji, ale mudry i bandhy już znacznie rzadziej, nie mówiąc o pranajamie (praktykach z oddechem i energią o efektach na miarę qigong (chi kung) czy praktykach etycznych albo psychologicznych (pratyahara). Prawidłowo ćwiczona joga ma na początek pięć grup ćwiczeń: Yama (zalecenia moralne), Niyama (zalecenia duchowe), Asany Mudry i Bandhy (pozycje ciała, gesty i praktyki gruczołowe), Pranayama (praktyki  z oddechem i energią, praną), Pratyahara (psychologia, cwiczenia zmysłów i umysłu). 

Kiedyś joga była w dużej mierze wiedzą tajemną, a to ze względu na to, iż przekazywano ją wyłącznie ustnie. Praktykowano ją w Indiach i na Wschodzie w kręgach zamkniętych, w małych dobrze zaprzyjaźnionych grupach uczniów pod kierunkiem żywego mistrza czyli guru. Pod koniec XIX wieku joga zaczęła powoli przenikać z Indii do świata zachodniego, ale nie zawsze w najlepszej wersji, gdyż z uwagi na okupację, znaczna część indyjskich mistrzów nie chciała uczyć ludzi z Zachodu. Niemal wszystkie asany (pozycje jogi) noszą nazwy zwierząt, ptaków i gadów, czasami postaci mitycznych, gdyż starożytni tworząc system jogi podpatrywali zwierzęta – ich doskonałą znajomość ruchu, celowość wysiłku i szybkość regeneracji. Tak powstała hatha joga oraz radża joga. 

Joga u podstaw to dialog ciała, oddechu i umysłu (manas). Dla niektórych to po prostu dobry system ćwiczeń fizycznych, dla innych – sposób na życie, filozofia dotycząca zdrowego trybu życia. Każdy z nas może znaleźć tutaj coś dla siebie. Jogę zasadniczo może ćwiczyć czy praktykować każdy – ćwiczenia są bardzo zróżnicowane. Hatha joga nastawiona na asany, mudry i bandhy to trening od prostych, wstępnie otwierających ciało ćwiczeń – do bardziej skomplikowanych pozycji i układów pozycji (form, dżuti, vinyasa). Oczywiście, zaczyna się od podstaw, a to jest zapoznanie z zasadami moralnymi zdrowego życia i długowieczności czyli od yama i niyama. 

Asany (pozycje jogi) od których się zwykle rozpoczyna to ćwiczenia: 

* wzmacniające i rozciągające ciało; 

* polepszające koncentrację; 

* regenerujące; 

* relaksujące. 

Każda sesja Jogi to atrakcyjny trening, który: 

* kształtuje zgrabną sylwetkę, rozwija gibkość, siłę i wytrzymałość; 

* rozbudza i podnosi naszą witalność; 

* oczyszcza i uzdrawia ciało oraz umysł; 

* usuwa toksyczne emocje, uwalnia napięcia psychiczne; 

* odstresowuje i poprawia samopoczucie. 

Człowiek w szkole jogi pracuje na trzech poziomach: psychicznym, fizycznym i duchowym. Ścieżka ta prowadzi więc do zmian w tych aspektach ucząc szacunku do otaczającego świata, do siebie a w szczególności do własnego ciała by zacząć je traktować zgodnie z jego przeznaczeniem oraz aby uzyskać umiejętność odbierania od niego sygnałów. Joga oznacza więc harmonię między duchem a ciałem. Według filozofii jogi ciało i umysł są ze sobą połączone i wzajemnie na siebie oddziałują. Poprzez jogę uczymy się jak odnaleźć spokój wewnętrzny oraz harmonię we współistnieniu z otaczającym nas światem. Joga jest zbiorem zasad współżycia między ludźmi, sposobów ćwiczenia siły woli i opanowania oraz wskazówek dotyczących zaawansowanej higieny.

Joga jest także zbiorem zasad etycznych, moralnych oraz dotyczących życia wewnętrzego. Joga przywodzi człowieka do naturalnego stanu spokoju ducha. Jest to ścieżka powrotu do naturalnego stanu harmonii, spokoju, wiedzy i działania intuicyjnego – taka droga do utraconego, zgubionego gdzieś w całym zamęcie rajskiego świata – do wewnętrznego domu. Celem jogi jest oderwanie od niepokojów otaczającej rzeczywistości życia codziennego dla uzyskania stanu pełnego odprężenia i relaksu tak, aby móc zacząć żyć w nowy sposób. Umożliwia odkrycie w sobie różnicy między ciałem a umysłem. Wprowadza w całym ciele naturalny porządek i równowagę dzięki czemu umysł uzyskuje odporność na stres oraz koncentrację. Joga uczy jak osiągnąć harmonię ciała i ducha by zbliżyć się do istoty własnej natury

Joga jest całościową i rozlegą nauką oraz praktyką filozoficzną, psychologiczną i duchową. Prawdziwa definicja jogi – “Yogaś citta vritti nirodha”, co znaczy „joga jest powściągnięciem zjawisk świadomości”, “joga nierodzeniem vritti jest”, gdzie vritti to demoniczne fale emocji, myśli i wrażeń, produkty o szkodliwym charakterze – na którą to ćitta składaja się umysł (manas), intelekt i ego (anava), jest również pojęciem psychologicznym.

Definiując jogę, Joga Sutry Mistrza Patańdżali Ryszi wzmiankują o tzw. wryttis, czyli demonicznych poruszeniach świadomości takich jak „pramana, viparyaya, vikalpa, nidra, smritayaha” (JS I.6.IV – poznanie osądowe (mniemane), błąd poznawczy, fantazjowanie, sen głęboki i przypomnienie (wspomnienia, skojarzenia). Cechą świadomości, cittamu, jest uleganie niezliczonym przemianom, jednakże wszystkie te przekształcenia zostały przez Patańdżali Maharyszi podzielone na pięć kategorii, co jest czymś zdumiewającym w całej historii filozofii i psychologii. Owe wrytti podzielić można także na kliszta czyli bolesne, dręczące, lub też akliszta, czyli nie sprawiające bólu. Te ostatnie są podniecające i pobudzające, wywołujące kolejne wrytti, które rozwijają świadomość, podczas gdy kliszta działają na świadomość w sposób hamujący, recesywny. 

Joga Sutry mówią o abhjasa (długotrwałej praktyce) i wairagja (uwolnieniu, wyrzeczeniu się, bezpragnieniowości) jako metodach ćwiczenia i doprowadzania do właściwego stanu niroddha. I to jest punkt, w którym filozofia i psychologia wedyjska różnią się od ich współczesnych odpowiedników, ktore zdają się nie za bardzo rozumieć głębszych aspektów ludzkiej istoty. Według współczesnej psychologii cała świadomość znajduje się we władaniu podświadomości, my zaś jesteśmy tylko jej niewolnikami, a nasz umysł tylko wykonawcą jej ukrytych dyrektyw. Jednak sutra „abhyasa vairagyabyam tannirodha” mówi o tym, w jaki sposób można świadomość kontrolować (JS I.12.1 – „zjawiska świadomości powściąga się za pomocą ćwiczenia jogicznego i bezpragnieniowości”), jednocześnie tak kształtując podświadomość by ją ostatecznie rozwinąć. Podświadomość stanowi jakby infrastrukturę umysłu i psychologia jogi próbuje osiągnąć coś już u samych podstaw ludzkiej świadomości.

Rozdział Joga Sutr Maharyszi Patańdżali noszący tytuł „sadhana pada” (czyli „księga o praktyce”, także kriya pada), rozpoczynającego się od krija jogi (na którą składają się – asceza, medytacja i poświęcenie wszystkiego Iśwarze – poświęcenie wszystkiego żyjącej Boskiej Istocie.), mówi o tym dlaczego joga niezbędna jest do osiągnięcia końcowego stanu samadhi? Bowiem dzięki niej rozwija się jogiczną świadomość i osłabia działanie tzw. kleśa (kleshas). Wszyscy znamy takie pojęcia jak kama – namiętność i żądza, lobha – chciwość, krodha – gniew i złość, moha – zaślepienie i złuda, mada – próżność i pycha, i matsarja – nienawiść i zawiść. I to jest właśnie owa sześcioraka trucizna zatruwająca naszą świadomość, mająca swe źródło w kleśach. Kama, krodha, etc., wszystkie one przynależą do codziennego, zwierzęcego i demonicznego stanu świadomości, są jakby jego manifestacją, lecz zawsze są w nich obecne kleśas towarzyszące świadomości. Właśnie ze względu na kleśe człowiek tak bardzo zabiega o wszelkie życiowe sprawy. Wszystkie nasze działania dokonują się właśnie za ich sprawą. Nasza karma (działanie) ma swoje korzenie w kleśach. 

Jak można więc pozbyć się owych uciążliwych kleśi? Aby to osiągnąć niezbędnym jest rozwinięcie w sobie tzw. inteligencji rozróżniającej (viveka khyati), zaś do tego przydatnym jest praktyka asztanga (tu i w innych miejscach w tekście jako określenie tradycyjnej jogi o ośmiu grupach ćwiczeń – Jama, Nijama, Asana, Pranayama, Pratyahara, Dharana, Dhyana, Samadhi – a nie metody jednej ze szkół jogicznych). 

Jej przeznaczeniem jest nie tylko bycie remedium na bóle i ułomności ciała. Joga jest niczym religia ludzkiej egzystencji w jej przeróżnych aspektach dotyczących ciała, świadomości, inteligencji, emocji, moralności, etyki i duchowości. Proces ten nie koncentruje się więc tylko na naszej anatomii i cielesności. Jej praktyka zaczyna się wraz z ahimsą (niekrzywdzeniem), satją (prawdomównością), asteją (niekradzeniem), brahmacarją (życiem w powściągliwości, niekoniecznie celibatem) i aparigrahą (wolnością od nadmiernego gromadzenia dóbr), a także śaucą (czystością), śantosą (wewnętrznym zadowoleniem), tapasem (gorliwością i samodyscypliną), swadjają (studiowaniem światła jaźni) i Iśwarapranidhaną (Poświęcenie Żyjącemu Bogi własnych czynów i myśli), czyli – od jam i nijam. Bywa, iż zasady reprezentowane przez nie określane są mianem cnót społecznych, które czczone i wyznawane były wszędzie tam gdzie rozwijało się ludzkie życie. Dokładnie o tych samych zasadach wspominają wszystkie systemy religijne, jednakże w systemie Maharyszi Patańdżali występuje jedna kolosalna różnica w stosunku do sposobu ich prezentowania. 

W większości filozofii i teologii zasady moralne funkcjonują one na zasadzie zaleceń, przykazań – rób to/nie rób tego. Maharyszi Patańdżali jednak idzie znacznie dalej, nie tylko bowiem stosuje zalecenia, ale daje wskazówki co do tego jak wpoić i rozwinąć w sobie cnotę niekrzywdzenia, wpoić i rozwinąć prawdomówność, podobnie z asteją, itd. Mamy więc w tym przypadku do czynienia zarówno z psychoanalizą, jak i psychodynamiką. Powinienno się wiedzieć czym jest himsa (krzywdzenie), a czym ahimsa i znać różnicę między nimi. Gdy jednak Maharyszi Patańdżali zaleca praktykowanie ahimsy, nie mówi tego na zasadzie – praktykuj ją dla jej samej, naucz się ahimsy przez jej praktykę, bowiem cnota ta sama w sobie jest niezwykle trudna do wprowadzenia w życie. Jakże więc może być praktykowana przez siebie samą i dla samej siebie? Dlatego Maharyszi Patańdżali prezentuje nam proces poprzez który ludzka świadomość ulega stopniowej przemianie niezbędnej do tego by posiąść pożądane i stosowne nastawienie do wszystkich wspomnianych wartości. Tym samym objaśnia on ludziom jak zasady te realizować w praktyce.

Jeśli praktyka adepta czy adeptki jest zintegrowana, pełna i całościowa, bądź też staje się taka, wówczas nie będzie odbierał ahimsy jako tak trudnej, jak dotychczas. Podobnie z prawdomównością (satya), i pozostałymi wskazaniami. Aby praktykować niekrzywdzenie jest niezbędnym by nosić w sobie wewnętrzny spokój (śantata) i zadowolenie (samadhana), a bez tych dwóch elementów nie będzie to nigdy możliwym; byłyby to tylko pozory. Dlatego też Maharyszi Patańdżali mówi ćwiczącym jogę jak rozwinąć w sobie zadowolenie (santosza) i wewnętrzny spokój. Pełna praktyka pomaga w stosowaniu ahimsy, z mniejszym wysiłkiem a zarazem dokładniej, ale bez żadnej wewnętrznej rewolucji. Yoganagamushthanat – dzięki pełnej praktyce jogi pigułka ahimsy staje się smaczna, a rzecz ma się podobnie z pozostałymi wymienionymi wyżej zasadami. I to właśnie stanowi podstawową różnicę pomiędzy moralnymi nakazami, czy społecznymi cnotami wszelkich systemów religijnych a praktyczną, życiową filozofią jogi.

Joga daje niezwykłe efekty w procesie, który określić można mianem „reformowania” świadomości, umożliwiając nam do niej dostęp. Każdy z nas chciałby „zreformować”, przekształcić swą świadomość, lecz z której strony zabrać się do tego – oto wielka niewiadoma. W praktyce asan używamy naszego ciała jako narzędzia w celu wpływania na stan świadomości. Dlatego też asany nie są tylko zwyczajnymi postawami ciała, asany są boskimi archetypami, wzorcami pewnych duchowych mocy i sił moralnych na poziomie duszy, atmana, wyższej jaźni. W Jodze jako systemie opracowanym przez Gurudżi Śiwa Yogeśwara (wiele tysięcy lat temu) nawet pracując nad fizycznym ciałem w asanach możesz rozwijać swą świadomość, pod warunkiem jednak, że znasz dynamikę właściwą poszczególnym pozycjom. Dzięki tej znajomości osiągasz przenikliwość niezbędną do pracy ze świadomością, z cittamem. Wszystkie asany oddziałują na umysł i jaźń, duszę (atmana). Poprzez praktykę asan mamy więc zarówno zmysłowy, jak i psychiczny dostęp do świadomości, tak jak jamy i nijamy stwarzają możliwość zrealizowania zasad etycznych, tak jak Iśvarapranidhana (poświęcenie Żyjącej Boskiej Istocie) i Svadyaya (głębokie studiowanie samego siebie) są narzędziami do rozwinięcia świadomości duchowej, mistycznej, boskiej. Dlatego właśnie Joga stwarza wszelkie niezbędne warunki dla rozwijania świadomości i podążaniu ku Doskonałości. 

W systemie jogi pochodzącym od Gurudżi Śiwa Yogeśwara każda pozycja posiada własny aspekt fizjologiczny i praktykując z taką świadomością możemy pracować nad ciałem organicznym. W wielu grupach treningowych jogi na Zachodzie praktykowane jest pozostawanie w pozycji przez kilka sekund – maksymalnie minutę lub dwie, zaś w prawdziwej Jodze Mistrza Śiwa nacisk położony jest właśnie na dłuższe pozostawanie w wielu asanach, co daje specyficzny trening izometryczny nazywany w Indii treningiem mocy. Poczucie czasu w asanach jest najwolniejszym procesem przynoszącym najszybsze efekty. Proces ten określony został jako najwolniejszy, bowiem gdy trwamy w pozycji choć przez dwie minuty czas zdaje się wlec w nieskończoność, jednak właśnie wówczas, gdy wprowadzisz i utrzymasz w swej codziennej praktyce mierzenie czasu bardzo szybko dostrzeżesz efekty. Zarówno bowiem techniczne aspekty asan, jak i wspomniany “timing”, czyli “czasozgranie” dają nam dostęp do świadomości i wywierają na nią wpływ, na czym między innymi polega ich znaczenie. Gdy praktykujący jest motywowany do trwania w pozycji przez długi czas dzieje się tak nie ze względu na ciało a na umysł, siłę woli, świadomość, wytrwałość. A wszystko to by rozwinąć stan świadomości odmienny od zwyczajnego. Możemy więc mówić o psychofizjologicznym aspekcie praktyki.

Działania wszystkich wewnętrznych organów mających wpływ na naszą świadomość są psychofizjologiczne. W pranajamie wykorzystuje się psychoneurologiczne narzędzie do pracy ze świadomością, z ćittamem. Psychoneurologiczny aspekt jogi stanowić będzie więc system nerwowy, który kontroluje i warunkuje stan umysłu dając możliwość wpływania na niego. W praktyce asan mamy więc do czynienia zarówno z psychofizjologicznym jak i psychoneurologicznym oddziaływaniem na świadomość. Nasz system gruczołów i centralny system nerwowy działają czasami niczym próg pomiędzy ciałem (śarira, kośa) a umysłem (manas, kama-manas). Poprzez asany i pranajamę możemy pracować z naszymi gruczołami, a także sympatycznym i parasympatycznym układem nerwowym, w ten sposób uzyskując dostęp do świadomości, do poziomu znanego jako ćittam. Właśnie dlatego mówimy w jodze o rozwijaniu świadomości, ćittamu. Wszelkie trudności pojawiające się na tej drodze pokonać można dzięki zintegrowanej praktyce pełnej Jogi, ze wszystkimi ośmioma grupami jej ćwiczeń. W ten właśnie sposób społeczno-etyczne zasady głoszone i nauczane są przez Wielkiego Mędrca, Mistrza Mądrości, maharyszi Patańdżali. Parapsychologia w jodze to świadomość, która funkcjonuje ponad przeciętnym ludzkim poziomem, tak jak w przypadku kogoś wykazującego się percepcją ponadzmysłową. 

Ostatecznie Maharyszi Patańdżali przechodzi do rozwiązania zagadnienia tzw. mokszy. Wszyscy praktycy jogi zwykle znają dobrze to pojęcie – wyzwolenie, zbawienie, uwolnienie. Wszystkie filozofie mówią o wyzwoleniu, mokszy, kaiwalji. Moksza jest wolnością od więzów, od swoistego stanu poddaństwa, karmicznej predystynacji, zniewolenia przez zmysły, oszukiwania przez narządy zmysłów. Będąc istotami ludzkimi ma się wiele ograniczeń i uwarunkowań karmicznych. Nie ma się mocy słonia, ani siły lwa, choć z pewnością aspiruje się do jeszcze większej potęgi i siły. Tylko istoty ludzkie mogą takie aspiracje posiadać, ale – jednocześnie – istnieją one wraz ze wszystkimi swoimi ograniczeniami. Aby latać człowiek potrzebuje bilety lotnicze, paszporty, wizy, podczas gdy ptak może latać i lądować gdziekolwiek mu się podoba. Ludzie są uwięzieni w ludzkim bytowaniu poprzez skutki dawnych czynów, mowy i myśli, w tym także emocji, żądz i pragnień. 

Takie zrozumienie daje nam właśnie poprzez jogę Maharyszi Patańdżali, Wielki Mistrz Jogi. Wszystkie te myśli, koncepcje stają się jasne i przejrzyste jeśli zrozumie się psychologię i filozofię jogi. W przeciwnym razie nigdy nie pojmie się czym są pętające ludzi więzy karmiczne. Tym bardziej, iż wiele z nich nie jest ludziom w ogóle znanych, a stanie zniewolenia determinatami karmicznymi nie da się ich ani rozpoznać ani zbadać. Ludzie są  ograniczani, uwiązai na łańcuchach karmana jak psy do budy, lecz o tym nie wiedzą, i sądzą ,że taki jest po prostu ten świat. Gdy zdefiniowane jest wyzwolenie, zdefiniowane też zostają siły drzemiące w człowieku i możliwa do osiągnięcia wolność, zbawienia. Wraz z wyzwoleniem, kaiwalją (kaivalyam) kończą się Joga Sutry Maharyszi Patańdżali. 

Początkowo, w czasach wedyjskich, wiedzę na temat technik jogi przekazywano głównie ustnie, później zaczęły z instrukcji mistrzów jogi powstawać Upaniszady, dzieła omawiające różne aspekty praktyki jogicznej. Jogę spisał zarówno Ryszi Wjasa (Vyasa), rozmowa Ardżuny i mistrza Śri Kryszny w postaci Bhagawad Gity jak i wedyjski filozof Maharyszi Patańdźali. Jego dzieło, Jogasutry, do dzisiaj służy za podstawowy podręcznik jogi i to w jej głębszym wymiarze. Według Maharyszi Patańdźali joga polega na „systematycznym dążeniu do doskonałości poprzez panowanie nad różnymi elementami natury ludzkiej – zarówno psychicznymi, jak i fizycznymi”. Od zarania swych dziejów aż do dziś joga jest nierozerwalnie związana z duchowością i mistycyzmem oraz ezoteryzmem Wschodu, obecnie także występuje jako element buddyzmu, dżinizmu, hinduizmu i sikhizmu, jednak w tych dharmicznych religiach jest dodatkowym czy uzupełniającym systemem praktycznej filozofii życiowej, którą nie wszyscy podzielają, a tylko nieliczni praktykują. Ludzie praktykujący jogę wiedzą, że pozwoli im ona osiągnąć mokszę (oswobodzenie, wyzwolenie) dzięki połączeniu z przenikającym wszystko boskim duchem, Brahmanem.  

W książce Hindu World Benjamin Walker pisze o jodze: „Kiedyś mógł to być system magicznych rytuałów, zresztą joga wciąż zawiera w sobie elementy okultyzmu i czarów”. Hinduscy filozofowie przyznają, że praktykowanie jogi może wyzwolić nadprzyrodzone moce, choć zazwyczaj utrzymują, że nie jest to jej podstawowy cel. Joga jest jednak zawsze związana z białą, dobrą stroną zjawisk, z uzdrawianiem i życiodajną siłą, praną, pozwalającą podtrzymywać życie, prawdę. W książce Indian Philosophy (Filozofia indyjska) były prezydent Indii dr Sarvepalli Radhakrishnan napisał, że jogin „kontrolujący ciało za pomocą różnych pozycji pozostaje niewrażliwy na skrajne temperatury (…) Widzi i słyszy z dużej odległości (…) Możliwe jest też przekazywanie myśli bez pośrednictwa normalnych mechanizmów komunikacyjnych. (…) Jogin może sprawić, że jego ciało stanie się niewidzialne”. Zmysły joginów dobrze pracują, a nawet dają trochę efektów nadzmysłowych, chociaż nie jest to samo w sobie celem praktyki jogi, na podobnej zasadzie, jak chcaryzmaty zdarzają się ludziom żarliwej modlitwy w chrześcijaństwie, chociaż nigdy ich nie poszukiwali. 

Hatha joga – Joga zdrowia, siły i zręczności 

Hatha joga, która zmierza do opanowania fizycznego organizmu, do którego też zalicza się psychika. Uprawianie wysublimowanej kultury etycznej (yama i niyama), postaw ciała – asan, mudr i bandh, ćwiczeń oddechowych – pranayam, oraz stosowanie się do zaleceń dietetyki jogi oczyszczają i wzmacniają ciało fizyczne. Hatha joga zawiera także w sobie jogiczną psychologię i psychoterapię, oczyszczanie zmysłów zwaną pratyahara. 

Jednym z przejawów całego systemu jogi jest Hatha joga czyli joga psycho-fizyczna – joga pracy z ciałem, oddechem, energią praniczną. W Hatha jodze ćwiczy się asany oraz pracuje z oddechem. Asany zmuszają do wysiłku, usprawniają ciało, mięśnie, stawy, więzadła, poprawiają funkcje wszystkich narządów wewnętrznych, m.in. układu pokarmowego. Praktyka Asan oraz Mudr i Bandh działa tonizująco, uspokaja i energetyzuje. Asany czyli pozycje ćwiczeń, stymulują ciało i umysł na wszystkich możliwych poziomach. Następuje regeneracja sił całego organizmu, oczyszczenie ciała z zalegających toksyn, oczyszczenie kanałów przepływu energii dzięki czemu – przy systematycznej i ukierunkowanej praktyce – można wyleczyć i wzmocnić ciało i umysł. Hatha joga pomaga uruchomić naturalne siły witalne organizmu i naturalne reakcje na niesprzyjające bodźce zewnętrzne jak i wewnętrzne poprawiając ogólną odporność. Poprzez ćwiczenia Asan (pozycji jogi) osiągamy poczucie wewnętrznej równowagi i spokoju oraz rozwijamy zdolność samokontroli. 

Hatha joga to system pracy z ciałem, oddechem i psychiką, oparty na wielowiekowej tradycji indyjskiej. Ha – oznacza słońce, element stały, niezmienny i jest czystą radością istnienia, podobnie jak Yin w medycynie chińskiej. Tha – oznacza księżyc – nasz umysł, naszą świadomość i podobnie jak on ulega nieustannym zmianom, tak jak Yin w medycynie chińskiej. Joga oznacza jedność energii słońca i księżyca. Jeżeli Ha i Tha są w równowadze osiągamy stan doskonałego spokoju, w którym dzięki niezakłóconej niczym zdolności spostrzegania i obserwacji, możemy osiągać wyżyny naszych możliwości. Hatha Joga polega na fizycznym i energetycznym oczyszczaniu organizmu i jest najstarszą znaną formą ćwiczeń fizycznych. Rysunek na kamieniu znaleziony w Indii, przedstawiający osobę ćwiczącą Hatha Joga pochodzi sprzed 5000 lat i został znaleziony w Dolinie Hinduskiej, leżącej na terenach dzisiejszego Pakistanu czyli dawnej Indii Zachodniej. 

W czasie każdego ćwiczenia typu asana, mudra czy bandha, dzięki wzmożonemu napięciu mięśni i rozciąganiu ścięgien poprawia się ukrwienie i przepływ krwi przez stawy, kości, skórę i narządy wewnętrzne naszego organizmu. Po sesji ćwiczeń czujemy się uspokojeni, pogodni, łatwiej się nam koncentrować i wykorzystywać nasz intelektualny potencjał. W ćwiczeniach fizycznych pozycji ciała nie ma żadnej magii, ale jest wysiłek, którego głębsze rezultaty wielu osobom wydają się być magiczne. Jest to po prostu genialnie przemyślany sposób rehabilitacji i rozwoju ciała oraz umysłu. Jest generalnie jedna ścieżka Hatha-jogi, w której znajdujemy 84 główne wzorcowe asany oraz szereg podstawowych form (serii) ćwiczeń dla pożytku adeptów. Praktyka w każdej z nich wymaga specyficznego podejścia określonego przez mistrza, który osiągnął w jodze wysoki stopień doskonałości. Zawsze należy pamiętać, że jedynym mistrzem założycielem i twórcą jogi jest Mistrz Śiva Yogeśvara i nikt nie powinien uważać się za twórcę czy założyciele żadnej nowej odmiany jogi, gdyż takie osoby zdradzają objawy braku wiedzy i praktyki jogi w jej oryginalnej postaci. Dobry instruktor czy trener, nauczyciel jogi zna głębiej kilka odmian jogi tradycyjnej, nie tylko ścieżkę którą preferuje. 

W dawnych czasach używano jedynie nazwy Joga (Yoga) i tak powinno być, gdyż wszelkie tak zwane ścieżki jogi to jedynie wybór części praktyk z powodu indywidualnego stanu adeptów w różnych fazach ich rozwoju lub osobistych preferencji do niektórych grup praktyk. Dobry nauczyciel czy instruktor to ten, kto Jogę zna wszechstronnie, a nie tylko jakiś jej aspekt czy etap. Joga zawiera zarówno ćwiczenia etyczne, relaksacyjne czy medytacyjne, statyczne jak i dynamiczne, rozciągające jak i wzmacniające, joga zawiera trening oddychania oraz oczyszczanie umysłu i zmysłów, wykonuje się pojedyncze ćwiczenia bardzo długo jak i zestawy ćwiczeń gdzie płynnie przechodzimy z jednej praktyki do innej (dżuti). 

Joga jest bardzo uniwersalna, łatwo adaptować praktyki dla prawie każdej filozofii czy religii. Praktyka jogi, sadhana, czyni ciało elastycznym i silnym. Działa odstresowująco i relaksująco, ale jednocześnie energetyzuje i pobudza. Hatha joga otwiera na świat osoby o usposobieniu introwertycznym, a zarazem równoważy impulsywny charakter. Ćwiczysz na takim poziomie swoich możliwości fizycznych, które w danej chwili posiadasz. Stopniowo twoje ciało coraz bardziej się wzmacnia, uelastycznia i poprawia się twoja kondycja. Joga pozwala zrównoważyć skrajności na poziomie fizycznym i duchowym, a jedną z podstaw jest wykonywanie ćwiczeń przeciwstawnych. 

Dobre samopoczucie, dobre zdrowie, nie może być uważane za coś oczywistego, zagwarantowanego, lecz do zdrowia należy dążyć. Joga uczy, że to jest osiągalne poprzez ćwiczenia asan, mudr i bandh oraz praktyk oddechowych. Ażeby asany i mudry oraz bandhy przyniosły maksymalną korzyść należy ćwiczyć z tapas (samodyscypliną i zapałem, z żarliwością). Asany, mudry i bandhy są integralną częścią autentycznej Jogi, podobnie jak ćwiczenia oddechowe czy relaksacja. AMB (Asany, Mudry, Bandhy) nie są zwykłymi ćwiczeniami fizycznymi, lecz pociągają za sobą zarówno procesy psychologiczne jak i fizjologiczne. Asany łączą się ze wszystkimi innymi aspektami Jogi mającymi swe źródło w etyce (yama i niyama), a kończącymi się w duchowości. Joga używa ciała do ćwiczenia i samokontrolowania emocji oraz myśli tak, że w późniejszym etapie ciało i umysł mogą współgrać z duszą (jaźnią, atmanem). Asany Jogi oddziałują na każdą pojedynczą komórkę i tkankę ożywiając je. Szeroka różnorodność pozycji oferuje praktykę umożliwiającą stworzenie silnego ciała, dobrze funkcjonujących organów wewnętrznych i jasnego umysłu. 

Każda z AMB – asana, mudra czy bandha ma odmienną formę i kształt. Aby je wykonać wymagane jest dokładne rozciąganie i odprężanie oraz wzmaganie siły woli. To wyrównuje skórę i strukturę mięśniową ze szkieletem. Są pozycje i serie pozycji, które dają różnorodne efekty: stymulujące, uspakajające (wyciszające), dodające energii, budujące wytrzymałość i koncentrację, ułatwiające sen, wewnętrznie uspakajające itp. Są to dodatkowe korzyści wynikające z prawidłowej praktyki. Stąd pozycje stojące dają witalność, siedzące działają uspokajająco, skręty oczyszczają, pozycje leżące są wypoczynkowe, leżące z twarzą w dół dają energię, pozycje odwrócone rozwijają siłę umysłu, równoważne dają uczucie lekkości, wygięcia do tyłu pobudzają (ożywiają), a skoki rozwijają zwinność (zręczność). Asany w Jodze rozpoczyna się zwykle od serii z pozycji leżącej! 

Relaksacja jest dobrze rozbudowaną sztuką w Jodze. Jakość relaksacji zależy od intensywności poprzedzających ją pozycji. Wiele zwykłych, fizycznych dolegliwości i defektów, włączając chroniczne zaburzenia, może zostać uleczonych poprzez ćwiczenie pozycji Jogi. Działają one na określone obszary ciała, takie jak: stawy, wątroba, nerki, serce. Ruch i wyciąganie w pozycjach odwróconych wraz z ustawieniem organów wewnętrznych ma wpływ na to, jak one działają. Ciało zostaje dotlenione i wypełnione zdrową krwią, oczyszczone i odprężone. Wytrzymałość, pojemność płuc, praca serca i mięśni, krążenie i oddychanie, wszystko to ulega poprawie. Dzieje się to na takich zasadach, że możemy mówić o terapeutycznym działaniu Jogi czy wręcz o Jodze jako systemie ćwiczeń leczniczych. Wielki nacisk należy położyć na praktykę, gdyż praktyka (sadhana) zmienia zarówno fizyczny, jak i umysłowy stan praktykującego, zawsze ku lepszemu. Jedną z zasad Jogi jest nieoczekiwanie na owoce pracy, dlatego Karma joga zawsze jest jakoś obecna w treningu każdej formy Jogi. Praktyka powinna być wykonywana dla samej praktyki bez zważania na sukces czy porażkę, co jest sposobem na osiągnięcie równowagi (spokoju) i harmonii ciała, umysłu oraz ducha (duszy, jaźni, atmana).  

Czym jest Joga Mistrza LMB 

Joga jest to rozbudowany system leczniczy dotyczący ciała, umysłu i ducha, pochodzący z Indii, sprzed 7000 lat, a ponad 5 tysięcy lat p.e.ch. Słowo “yoga” w sanskrycie oznacza łączyć, integrować, scalać, jednoczyć. Istnieje kilka zasadniczych, podstawowych ścieżek realizacji jogi będących zbiorami zasad postępowanai oraz praktycznych ćwiczeń unifikacyjnych. Odnoszą się one do najistotniejszych aspektów, poprzez które człowiek ujawnia swoją naturę. Joga to uniwersalny system ćwiczeń psychofizycznych, który niesie ze sobą wiele korzyści dla zdrowia. Ćwicząc jogę regularnie jesteśmy w stanie osiągnąć prawdziwą harmonię ducha i ciała. 

Joga jest to nauka zajmująca się rozwojem człowieka w każdym aspekcie, w tym zdrowiem i doskonaleniem ciała oraz umysłu. Umożliwia odkrycie w sobie różnicy między ciałem a umysłem, a także synchronizowanie ciała i umysłu. Joga to droga czy sztuka prawego i dobrego życia, stąd zwie się jogę gałęzią filozofii albo praktyczną filozofią życia. Joga jest najlepszą znaną ludzkości wszechstronną formą ćwiczeń służących zarówno rozwojowi fizycznemu, umysłowemu jak i duchowemu, i to bez względu na wyznawaną religię. Prawidłowe wykonywanie ćwiczeń jogi przydaje ciału lekkości, zwiększa możliwości pracy i odporność na choroby i niewygody, zwiększa zdolności umysłu i zmysłów oraz pozwala na przebudzenie jaźni, duszy. 

Joga to suma środków i technik umożliwiających wyzwolenie spod uwarunkowań karmana oraz uwolnienie od maji – iluzji i złudzeń. Joga etymologicznie pochodzi on od rdzenia yuj: wiązać, (po)łączyć, pojednać, złączyć, zaprząc, ujarzmi(a)ć, który odpowiada także łacińskim iungere, iugum, angielskiemu yoke, etc. Zakłada to, że więź między jednostkową duchowością (umysłowością) a duchowością uniwersalną została zerwana i należy ją z powrotem przywrócić, poprzez powiązanie na drodze jogi. Jogę charakteryzuje nie tylko strona praktyczna, ale również struktura inicjacyjna. Generalnie nikt nie uczy się jogi sam, potrzebne jest kierownictwo mistrza i doświadczonych nauczycieli. Jogi w Indiach uczą głęboko wtajemniczeni, na drodze bezpośredniego przekazu od mistrza do ucznia.  

Radża joga – droga zwana królewską lub po prostu Jogą. Skupia ona wszystkie ścieżki równomiernie. Radża znaczy król. Król postępuje niezależnie, jest pewny i świadom siebie. Radża – jogin jest również samodzielny, niezależny i nieustraszony. Radża joga jest drogą samodyscypliny i ćwiczeń. Radża joga w starożytności nazywana Uro jogą lub po prostu Jogą składa się z kilku szeroko znanych metod praktyki duchowej i cielesnej. 

— Karma joga – jest ścieżką bezinteresownej pracy i służenia innym. Słowo “karma’ oznacza działanie, czyn. Każde ludzkie działanie – oddychanie, mówienie, ruch, jak również i myśl oraz każde słowo – to karma. Karma oznacza kosmiczne prawo przyczyny i skutku, prawo natury. Wszystko, co człowiek robi, co myśli lub o czym mówi, według prawa akcji i reakcji, wróci z powrotem do niego. 

— Bhakti joga – jest jogą miłości, a bywa też nazywana ścieżką poświęcenia. Bhakti oznacza miłość i oddanie Bogu oraz jego stworzeniu, respekt i szacunek do wszystkich żyjących stworzeń i całej przyrody. 

— Dżniana joga (Dźńana, sanskr. Jnana) – dżniana znaczy poznanie, a więc jest to droga, na której człowiek doświadcza prawdy poprzez poznanie, ćwiczenie i doświadczenie. Jest ścieżką prowadzącą do mądrości przez poznawanie, rozumienie i wiedzę. Przeznaczona jest dla osób o zainteresowaniach naukowych i dużych uzdolnieniach intelektualnych. 

— Budhi joga – to metody przebudzenia rozumu intuicyjnego, wyższego umysłu oraz praktyki wiodące ku przebudzeniu i oświeceniu. 

Krija joga – joga jednoczenia ciała i umysłu z atmanem (duszą, jaźnią) poprzez oczyszczanie zmysłów i rozwój pierwiastka woli. 

Mantra joga – to praktyki z dźwiękiem, recytacjami, intonacjami i kontemplacjami nad wibracjami sylab oraz tekstów o istotnym znaczeniu. 

Laja joga – to metody praktyki zajmujące się sublimowaniem ego oraz budzeniem i rozwojem świetlistego tęczowego ciała, opierają się na praktykach oddechowych, mantramach oraz medytacjach z wizualizacjami świateł. Laja joga to joga dla każdego, a zwłaszcza dla osób pragnących w naturalny sposób, bez hałasu i rywalizacji z innymi wzmocnić swoją kondycję psychiczną i fizyczną. Dla tych, którzy pragną mieć więcej energii, i jednocześnie czuć się bardziej skoncentrowani i spokojni. 

Metoda nauczana przez Mistrza LMB zwraca szczególną uwagę na precyzję asan (pozycji ciała) i bezpieczeństwo ich wykonywania. Ważne jest oddychanie i mentalne nastawienie, ważne jest ustawienie mięśni, kości i stawów, a także znajdowanie związków pomiędzy ustawieniem poszczególnych części ciała względem siebie oraz praca umysłu i emocji. Praca nad doskonaleniem nawet pozornie prostych pozycji, asan, mudr i bandh może trwać całe lata. 

Ćwicząc według wskazań współczesnego Mistrza w poszczególnych pozycjach trwa się długo. Dłuższe trwanie w asanach pogłębia ich działanie, wzmacnia odporność psychiczną i fizyczną. Nie wyklucza się jednak możliwości szybkiego przechodzenia z jednej pozycji do drugiej, np. w Powitaniu Słońca czy w innych energetyzujących sekwencjach znanych jako dżuti (juti). 

Metody uczone u Mistrza LMB bardzo zwracają uwagę na odpowiedni układ asan w sekwencji. Istnieją układy do leczenia ludzi z około 100 grup różnych zaburzeń i dolegliwości! Mistrz LMB uczy także pozycji, które mogą przygotowywać do innych, inne z kolei mogą pełnić funkcję domknięcia danej serii ćwiczeń. Relaksacja i medytacja są istotną częścią treningu Jogi, której nie wolno pomijać, gdyż ich omijanie zawsze jest to ze szkodą dla ucznia i oznaką braku wiedzy o praktykach Jogi u danego instruktora. W ten sposób praktyka jogi układa się w spójną całość, a poprzez wzajemne oddziaływanie poszczególnych asan na siebie, pogłębiają się efekty całej sesji. 

Indie włącznie z obszarem Himalajów i Tybetem, z niespotykanym gdzie indziej na świecie rygorem trudziły się nad analizą różnych uwarunkowań życia ludzkiego. Na długo przed psychologią głębi mędrcy i asceci indyjscy zgłębiali tajemnicze dziedziny nieświadomości, aby zbadać, jak daleko sięgają strefy uwarunkowań istoty ludzkiej i zobaczyć, czy jeszcze istnieje coś poza tymi uwarunkowaniami. Doszli do stwierdzenia, iż uwarunkowania fizjologiczne, społeczne, kulturowe i religijne są względnie łatwe do określenia, a przeto i do opanowania, wszelkie natomiast przeszkody do życia ascetycznego i kontemplacyjnego powstają wskutek działania tego, co psychologia głębi uważa za treść i strukturę nieświadomości. Zajmowano się więc treścią tego, co nieświadome, aby to „spalić”. 

Po raz pierwszy joga wzmiankowana jest w obszernym zbiorze pism zwanych Wedami (w sanskrycie weda to wiedza), których część pochodzi z 7-5 tysięcy lat p.e.ch., a główny fundament współczesnych nauk o jodze stanowią Upaniszady, tworzące końcową część Wed. Filozofia wedyjska zajmuje się przede wszystkim ideą Absolutnej Rzeczywistości czy Najwyższej Świadomości znanej jako Brahman, stanowiącej podstawę całego wszechświata. Upaniszada Katha określa jogę w następujący sposób: „Kiedy zmysły zostaną uciszone, umysł uspokojony, a intelekt nie chwieje się, wówczas, jak mówią mędrcy – osiąga się stan najwyższy. Stała kontrola zmysłów i umysłu jest jogą. Człowiek, który to osiągnął, wolny jest od iluzji.” (Kath. Up. 3, 10-11) 

System jogi klasycznej został opracowany, zebrany i usystematyzowany w Jogasutrach powstałych w III wieku p.e.ch., przypisywanych mędrcowi Patańdżali. Jogasutry to pierwszy jednolity tekst o jodze składający się ze 195 sutr – aforyzmów, który w całości zachował się do naszych czasów. W drugim aforyzmie pierwszego rozdziału Jogasutr Patańdżali definiuje jogę jako „citta-vrtti-nirodah”, co można to przetłumaczyć jako powstrzymanie poruszeń świadomości albo umysłu, jako nierodzenie negatywności. Jogin nie wytwarza swoim umysłem przypadkowych, chaotycznych, negatywnych, szkodliwych czy demonicznych (vrtti od Vrtra) fal emocji ani myśli. Joga jest więc metodą, która ucisza niespokojny umysł, wytwarza potężną energię i kieruje ją na duchowy rozwój człowieka. Joga to opanowanie ciała, umysłu i zmysłów. Wiele późniejszych tekstów jogi to najczęściej komentarze do wymienionych Jogasutr Maharyszi Pańdżalego i także Bhagawadgity, która omawia 18-cie rodzajów czy praktycznych lekcji Jogi w zarysie. 

„Joga z samej swej natury jest nierozerwalnie związana z uniwersalnymi prawami szacunku dla życia, prawdy i cierpliwości, które są niezbędnymi czynnikami w wypracowywaniu spokojnego oddechu, zrównoważonego umysłu i nieugiętej woli.” — Yehudi Menuhin

Om Namaśśiwaya! Om Ah Hung Hrih!