Słowo Ajurweda (ang. Ayurveda) tłumaczone jest jako wiedza lub nauka o życiu, od Ajur – Życie i Weda – Wiedza. Ajurweda jest zatem nauką o człowieku, jego życiu i zdrowiu, uczy nas, w jaki sposób możemy wpływać na własne zdrowie, zapobiegać chorobom i zapewnić sobie wewnętrzny spokój i harmonię. Cała duchowa praktyka w szkołach Ajurwedy polega na tym, aby jak najlepiej poznać siebie, swoje uwarunkowania i swoją naturę.
Dowiedujemy się, co nam szkodzi a co nam służy, czego powiniśmy się wystrzegać, a z czego jak najbardziej korzystać. Jeśli odkryjemy, jaki styl życia najbardziej nam sprzyja, jaka dieta, kosmetyki, klimat czy pora roku są dla nas najbardziej odpowiednie, jaki rodzaj profesji, aktywności fizycznej jest dla nas najlepszy – o wiele łatwiejsza będzie nasza droga do osiągnięcia dobrego zdrowia, samopoczucia i samorealizacji.
Ajurweda to jeden z najstarszych na świecie systemów medycyny naturalnej, stosowany w codziennym życiu Indii od ponad 5000 lat. Większość historyków sądzi, że wiele innych starożytnych systemów medyczny takich jak: grecka, egipska, perska, arabska czy chińska wywodzi się właśnie z Ajurwedy lub ukształtowała się mocno pod jej wpływem. Ajurweda jest obszerną holistyczną nauką obejmującą wszystkie aspekty naszego życia, i nie chodzi w niej tylko o leczenie z rozmaitych chorób. Bycie zdrowym ma o wiele szersze znaczenie, w tym także kultywowanie długowieczności. Istnieją wyraźne szkoły czy tradycje Ajurwedy, w tym Ajurweda Dhanvantari, Indradeva, Vaidyanatha, Aśvinau, Bhaishajya (Bhaiszadźja), Siddham, Unani…
Ajurweda jest nauką życia, która opiera się na prawach Natury, na prawach Przyrody. W Ajurwedzie uważa, że świat, w którym żyjemy oraz wszystkie organizmy żywe, w tym również my ludzie zbudowani jesteśmy z pięciu żywiołów. Mamy w sobie zatem patrząc od najsubtelniejszego elementy przestrzeni (akaśa, złoto, metal), powietrze (waju, vayu), ogień (agni, tedźas), wodę (apah, dźala) i ziemię (prthivi, bhumi). Tych pięć elementów poprzez wpływ trzech Gunah, tworzy trzy rodzaje subtelnych energii czy bioenergii, energii życiowych, które nazywamy doszami (czasem pisane takę jako dośa, dośah). Podstawy tradycyjnej indyjskiej Ajurwedy znajdujemy w Świętej Księdze znanej jako Atharwaweda.
- Vata (Wata; Vāyu, Waju) – Dosza złożona z żywiołu Wiatru i Eteru (Powietrze-Niebo), typ powietrzno-eteryczny;
- Pitta – Dosza złożna z żywiołu Ognia z niewielkim dodatkiem Wody, typ ogniowo-wodny;
- Kapha (Kafa; Śleṣman, Śleszman) – Dosza złożona z żywiołu Ziemi z dodatkiem Wody, typ ziemno-wodny;
Każda dosza z natury zarządza w naszym ciele jego funkcjami fizjologicznymi.
- Vata jest odpowiedzialna za ruch i komunikację. Vata charakteryzuje się ruchliwą naturą energii wiatru (powietrza, waju/vayu).
- Pitta nadzoruje trawienie i wszelkie transformacje w ciele. Pitta ucieleśnia transformującą naturę energii ognia, agni/tedźas.
- Kapha odpowiada za budowę ciała, jego spoistość oraz nawilżenie. Kapha jest odbiciem wiążącej energii wody (apah/dźalah) na swojej ziemskiej podstawie.
Z racji tego, że bioenergetycznie trzy dosze są obecne wszędzie w naturze, mogą stać się bardzo pomocne w rozumieniu żywych organizmów – zwłaszcza nas samych, ludzi. Z tego względu będziemy zgłębiać podstawowe funkcje trzech doszy i ich kombinacji oraz zabuzreń, niedoboru i nadmiaru w kontekście ludzkiej fizjologii oraz psychologii. Bioenergoterapeutów oraz szamanów należy wyraziście klasyfikowac i badać pod względem ich możliwości leczenia oraz równoważenia energii w zależzności od dominującej Doszy.
Vata (Wata) jest uosobieniem energii ruchu i jest często kojarzona z wiatrem i żywiołem powietrza. Jest związana z kreatywnością i elastycznością. Nadzoruje każdy ruch – przepływ powietrza, bicie serca, skurcze mięśni, ruch tkanek i komórek w ciele. Odpowiada również za komunikację między umysłem i systemem nerwowym. Karmicznie, typ Vata najczęściej reprezentuje śukla-karman czyli karmę jasną. Gdy Vata nie jest zbalansowana, często powoduje uczucie strachu, zaniepokojenia, osamotnienia oraz zmęczenia. Może prowadzić do zarówno fizycznego, jak i energetycznego wyczerpania. Zaburzona dosza Vata zakłóca komunikację, powoduje niezrozumienie, oraz powoduje różnego rodzaju nietypowe ruchy w ciele, tak jak tiki nerwowe, drżenie oraz skurcze mięśni.
Pitta reprezentuje energię transformacji i jest z tego powodu ściśle związana z żywiołem ognia. Jednak w organizmach żywych Pitta jest w dużym stopniu płynna, dlatego jej drugim dominującym żywiołem jest woda. Pitta nie jest ani ruchliwa, ani stabilna- jest rozprzestrzeniająca się, tak jak ciepło ognia przenika jego otoczenie, lub jak woda płynie torem wyznaczonym przez podłoże. Pitta koncentruje się wokół inteligencji, zrozumienia oraz trawienia pokarmów, myśli, emocji i doświadczeń. Zarządza odżywianiem i metabolizmem, a także temperaturą ciała. Karmicznie typ Pitta najczęściej reprezentuje śukla-kryszna karman czyli mieszaną, jasno-ciemną karmę. Gdy Pitta nie jest zbalansowana, powoduje porywcze i silne emocje, takie jak frustracja, złość, zazdrość oraz krytyczność. Zaburzona Pitta jest też często źródłem stanów zapalnych organów i tkanek.
Kapha (Kafa) wspiera strukturę, solidność i spoistość materii. Z tego względu jest kojarzona z żywiołem ziemi i żywiołem wody. Kapha jest uosobieniem energii miłości i współczucia. Dosza ta nawadnia wszystkie komórki i układy, nawilża stawy i skórę, utrzymuje odporność organizmu i chroni tkanki. Karmicznie, typ Kapha (Kafa), najczęściej reprezentuje kryszna-karman czyli ciemną karmę. Gdy Kapha nie jest zbalansowana, wywołuje emocje przywiązania, chciwości i zaborczości, może też powodować upartość, ospałość i opór na zmiany. W ciele Kapha wprowadza stagnację oraz zator w organach i tkankach – również w umyśle.
Trzy Dosze, Tridoszaja czy Tridośaja – to jeden z filarów każdej szkoły Ajurwedy. Według ajurwedyjskiej koncepcji współistnienia pięciu żywiołów (Pańća-Mahabhuta) we Wszechświecie, pierwszym żywiołem, który zaistniał była przestrzeń, eter, duch, niebo. To z duchowego nieba czy eteru wyodrębnił się żywioł powietrza (wiatru, waju), który z kolei był niezbędny, aby powstał ogień (agni, tedźas). Ogień dał początek żwywiołowej wodzie (apah, dźalah), a kiedy ta skupiła się w jednym miejscu, powstała ziemia (bhumi, prthivi). Zgodnie z tą ideą, każda struktura czy organizm obecny we Wszechświecie, składa się z dowolnych kombinacji pięciu żywiołów, którym jako energie biowitalne odpowiadają trzy dosze. W zależności od ich wzajemnych proporcji wykazują odmienne właściwości. Na przykład, jeśli klasyfikujemy coś jako ogień, oznacza to, że ma to właściwości żywiołu ognia, czyli: spala się, jest gorące, wydziela światło itp., i podobnie z każdym kolejnym żywiołem Prakrytu czyli Przyrody, Materii.
Trzy dosze poruszają się w ludzkim ciele i wzajemnie się przenikają, tworząc niepowtarzalne kombinacje. Każdy z ludzi ma zatem je wszystkie trzy, lecz w różnych kombinacjach i proporcjach, w różnych kolejnościach wpływu. Można więc powiedzieć, że każdy z ludzi ma swój niepowtarzalny kod bioenergetyczny, który w Ajurwedzie nazywamy Prakriti (Jakość Natury).
Dosze kształtują ludzkie cechy fizyczne i psychiczne, mają wpływ na wygląd, budowę ciała, sposób, w jaki myślimy i czujemy, określają ludzkie skłonności, predyspozycje, talenty, kontrolują funkcje fizyczne i metabolizm człowieka. Jeśli odkryjemy, jaka dosza dominuje i rządzi w naszym ciele i umyśle, a więc którego z tych pięciu żywiołów mamy w sobie najwięcej, zrozumiemy, jaki styl życia jest dla nas najbardziej wskazany. Dowiemy się jak zadbać i troszczyć się o nasze ciało i umysł, by zapewnić sobie zdrowie, szczęście i równowagę czyli stan svastya.
U większości z ludzi dominuje jedna lub dwie dosze, jedna jest zwykle wyraźnie główna, a druga pomocnicza. Są zatem osoby, które mają w sobie zdecydowanie więcej doszy Vata, Pitta lub Kapha lub ludzie, u których dwie dosze przeważają mniej więcej w tych samych proporcjach. Na przykład ktoś może bioenergetycznie być typem vata-pitta lub pitta-vata, pitta-kapha lub kapha-pitta albo vata-kapha lub kapha-vata.
Poniżej przestawiamy krótką charakterystykę najważniejszych cech każdej doszy i zapraszamy do analizowania testu, jaką jesteśmy doszą, który znajdziesz jako cześć nauki ajurwedy, zwykle z pomocą testu czyli badania trójpulsowego. Badanie stanu Vata, Pitta i Kapha robimy na tak zwanych pulsach środkowych.
Ashthanga Hridayam I. 11-12 podaje:
- Tatra ruksho laghu sheetah, khara sukshmaśćhalo nilah! Vata jest sucha, lekka, chłodna, szorstka, subtelna i ruchliwa. (AH.I.11)
- Pittam sasneha tikshnoshnam laghu visram, saram dravam! Pitta jest oleista, ostra, gorąca, lekka, intensywnie pachnąca (odór ciała), rozprzestrzeniająca się i płynna. (AH.I.11)
- Snigdhah śīto gururmandah ślakṣṇo mṛtsnah sthirah kaphah! Kapha jest śliska, chłodna, ciężka, powolna, gładka, miękka i statyczna. (AH.I.12)
Vata (Wata) to połączenie żywiołu powietrza, wiatru i odrobiny eteru (ducha, nieba, przestrzeni). Vata jest: sucha, szorstka, lekka, ruchliwa, szybka, zmienna, zimna. Wata to bioenergia w której wiatr dominuje nad eterem (złotem).
Vata to wszystko, co się w nas porusza, jest to wszelki ruch w naszym ciele. Powietrze sprawia, że krąży krew w naszych żyłach, płynie limfa, bije nasze serce, to skurcze i rozkurcze mięśni. Ten żywioł kontroluje nasz układ motoryczny i sprawia, że oddychamy. Vata odpowiada za nasz system nerwowy. Siedzibą Vaty jest: jelito grube, kości, skóra, uszy i uda. Jeśli ciało wytwarza nadmiar Vaty, kumuluje się ona w tych właśnie miejscach. Kiedy Vata jest niezrównoważona może cierpieć z powodu strachu i stanów lękowych. Fizycznie może chorować na zapalenia stawów oraz płuc.
Pitta to połączenie żywiołu Ognia i niewielkiej ilości Wody. Pitta jest: gorąca, ostra, kwaśna, lekka, intensywna. Pitta to bioenergia z dominacją Ognia, Agni, tedźas…
Pitta odpowiada za ciepło – to temperatura naszego ciała. Ogień to również ognisty temperament. To żywioł, który kontroluje nasze procesy metaboliczne, odpowiada za cały proces trawienny, wchłanianie, przyswajanie i wydalanie substancji odżywczych i zbędnych produktów przemiany materii. Ogień to również nasza inteligencja, umiejętność zapamiętywania, nasza orientacja. Psychologicznie z Pitty powstaje gniew, nienawiść, zazdrość. Siedzibą Pitty są; jelito cienkie, żołądek, gruczoły potowe, krew, oczy, skóra. Kiedy Pitta jest niezrównoważona, szybko wpada w złość i odczuwa zazdrość. Fizycznie może cierpieć z powodu bólów pleców, szyi i ramion, zapalenia nerwów, bólu głowy oraz gorączek.
Kapha (Kafa) to połączenie ziemi i wody. Kapha jest: ciężka, stała, powolna, tłusta, gładka, zimna.
Kapha spaja elementy w ciele i podtrzymuje jego odporność. Kapha smaruje złączenia, dostarcza wilgotności skórze, pomaga goić rany, wypełnia wolne przestrzenie w ciele, daje biologiczną siłę, wigor i stabilność, daje energie sercu i płucom, podtrzymuje odporność na choroby. Kapha znajduje się w klatce piersiowej, w gardle, w głowie, zatokach, w nosie, ustach, w plazmie i płynnych wydzielinach ciała takich jak śluz. W sensie psychologicznym Kapha jest odpowiedzialna za uczucia przywiązania, żądzy, długotrwałej zazdrości. Kiedy Kapha jest niezrównoważona bywa chciwa, pazerna i zawistna. Fizycznie może cierpieć z powodu chorób układu trawiennego, zaparć, a także grypy i przeziębień.
Mamy kilka rodzajów opisujących charakterystykę, chociaż w literaturze zwykle opisuje się wysublimowane typy z dominującą tylko jedną doszą, resztę pozostawiając dla fachowców praktykujących Ajurwedę.
- Typy główne z dominującą pojedyńczą doszą.
Vata (Wata)
Pitta
Kapha (Kafa)
Jeśli punktacja jednej doszy wyraźnie przeważa nad pozostałymi dwama doszami – na przykład jest dwa razy większa, to jesteś typem z pojedyńczą doszą.
- Typy z dominującą podwójną doszą (Sześć typów ego).
Vata – Pitta lub Pitta – Vata
Pitta – Kapha lub Kapha- Pitta
Kapha – Vata lub Vata – Kapha
Większość z nas to typy z podwójną doszą. Jeśli żadna z dosz wyraźnie nie dominuje, a liczba odpowiedzi w dwóch kategoriach jest zbliżona oznacza to, że jesteś typem z podwójną doszą. A więc masz cechy dwóch wiodących dosz. Wyższa dominuje, lecz obie się liczą.
- Typ z potrójną doszą.
Vata – Pitta – Kapha
Razem mamy 10 podtypów fizjologiczno-psychologicznych Ajurwedy. Jeśli twoja punktacja cech i preferencji jest prawie równa dla każdej z trzech dosza, co zdarza się rzadko, jesteś typem trójdoszowym czy inaczej typem o doszach zrównoważonych, harmonijnych, idealnych. Takie osoby zwykle najlpiej nadają się na uzdrowicieli i szamanów, gdyż dysponują równą mocą trzech dosza i mogą leczyć oraz uzdrawiać wszechstronnie. Pozostali leczą tylko tych, którym mogą służyć nadwyżką bioenergii ze swojej nadmiarowej doszy.
Trzy Dosze nieco dokładniej
I. Vata
Osoby typu Vata są najszczuplejsze ze wszystkich trzech typów i z trudem przybierają na wadze. Zazwyczaj mają wąskie ramiona i/lub biodra, płaską klatkę piersiową, a ich żyły, mięśnie i ścięgna są widoczne. Do rzadkości nie należą krzywe nogi, krzywy zgryz, krzywa przegroda nosowa, skolioza. Osoby o tej konstytucji często moją ciemną skórę, z łatwością się opalają i nie ulegają poparzeniom słonecznym. Ich skóra jest sucha, szczególnie zimą, łatwo pierzchnie i łuszczy się. Włosy mają kręcone, rzadkie, zazwyczaj suche, choć mogą też być tłuste.
Vata jest wrażliwa na zimno i niskie temperatury, jej stopy i dłonie są często zimne. To osoby, które mają największą skłonność do nieregularnego trybu życia. Mają zmienny apetyt, często opuszczają posiłki, kładą się spać nieregularnie. Zazwyczaj cierpią na zaparcia i gazy, a ich kał jest suchy, twardy i mało obfity. Śpią niespokojnie i krócej niż inni, a ich sen jest lekki i przerywany.
Od strony psychologicznej Vaty to ludzie aktywni, twórczy i pomysłowi. Mają dużą wyobraźnię, często marzą i fantazjują. Mówią szybko i chodzą szybko, ale męczą się łatwo. Mają najsłabszą kondycję fizyczną ze wszystkich trzech typów bioenergetycznych. Charakteryzuje je krótka pamięć, ale zdolność do łatwego zrozumienia. Potrafią zrozumieć coś natychmiast i wkrótce o tym zapominają (ważne rzeczy trzeba sobie zapisywać). Vaty mają zwykle słabą wolę, są nieufne, mało tolerancyjne i raczej nieśmiałe. Na stres reagują silnym niepokojem i lękiem. Vaty to osoby wrażliwe na hałas, ból, zimno i przeciąg.
Osoby o prakrti Vata, ze względu na swoją niestabilną naturę, potrzebują dużej regularności. Typ Vata ma dużą trudność z utrzymaniem rutyny w życiu, ponieważ potrzebuje doświadczać ciągle nowych wrażeń i próbować nowych rozwiązań. Osobowość typu Vata jest znana z rozpoczynania wielu nowych projektów na raz i nie kończenia ich. Jest wiecznie w biegu, bardzo dużo myśli i tworzy ciekawe, kreatywne rozwiązania, jednak ma ogromną trudność aby wprowadzić te wszystkie pomysły w życie. Ta cecha uwidacznia się zwłaszcza wtedy, kiedy Vata jest w nierównowadze.
Większość ludzi Vata ma skłonność do nadmiernego przejmowania się i od czasu do czasu cierpi na niedobór snu. Jednak naturalnym jest, że osoby z doszą Vata śpią najkrócej ze wszystkich typów konstytucji – 6 godzin lub mniej, a czas ten skraca się dodatkowo wraz z wiekiem. Kiedy Vata jest w równowadze, staje się zaraźliwie szczęśliwa, entuzjastyczna i energiczna. Jej umysł jest jasny, skupiony i bardzo kreatywny. Swój potencjał realizuje we wszystkich czynnościach związanych z tworzeniem, tak więc często ten typ osób wybiera zawody takie jak: projektant (wszelkiego rodzaju), artysta czy inżynier.
Jeśli typ Vata jako dominujący lub jako drugi ale znaczący w charakterystyce ma sporą domieszkę energii eterycznej (niebiańskiej, akaśa), zwykle wejdzie na ścieżkę duchowości czy mistyki i jogi lub wzniosłej filozofii odwiecznej. Jeśli osoba nie ma znaczącego wpływu bioenergii Vata albo składowej eterycznej Vata, zwykle jest niezdolna do podjęcia ścieżki duchowego rozwoju ani nawet do prowadzenia głębszego życia religijno-mistycznego. Duchowość i rozwój duchowy leży w bioenergii typu Vata, a ściślej w jego składowej domieszce eterycznej typów Vata, Vata-Pitta oraz Vata-Kapha, chociaż typy Pitta-Vata i Kapha-Vata także czasem próbują swoich sił na ścieżce duchowego rozwoju, chociaż zwykle z mniejszym zaangażowaniem i powodzeniem. Tylko osoby o bioenergii z wpływem Żywiołu Akaśa, Eteru (Ducha, Nieba, Energii Kosmosu) są zdolne do rozwoju duchowego, do podjęcia ścieżki duchowego wzrostu, niebiańskiej ścieżki Dewów.
Jak równoważymy Vata?
Kluczem do zrównoważenia typów Vata jest regularność, ponieważ Vata jest bardzo wrażliwa i podatna na zmiany, co sprawia że, łatwo ulega pobudzeniu i szybko czuje się wyczerpana. Dlatego przede wszystkim powinna prowadzić regularny tryb życia. Spać i jeść o stałych porach i regularnie ćwiczyć. Jest również doszą, która jest sucha i zimna z natury, a więc powinna dobrze się nawilżać i rozgrzewać, czyli pilnować aby pomieszczenia, w których przebywa były dostatecznie ciepłe i wilgotne (szczególnie zimą, gdy jest bardziej sucho), unikać przeciągów, a latem klimatyzacji, ponieważ jest szczególnie na nie wrażliwa. Rano ciepła kąpiel lub prysznic doskonale nawilżą i rozgrzeją suchą i zimną Vatę. Po kąpieli przydałby się również krótki automasaż całego ciała ciepłym olejem sezamowym. Pić dużo ciepłych płynów, by uniknąć odwodnienia.
Odpoczynek jest bardzo ważny dla typów Vata, gdyż są to osoby, które szybko się męczą i często, szczególnie po południu czują spadek energii. Dlatego dobrze jest gdy Vata zadba o to by znaleźć czas na krótką przerwę i usiąść wygodnie w fotelu z kubkiem ciepłej herbaty. To coś, co da jej energię na resztę dnia. Vaty to również osoby bardzo wrażliwe na stresy i napięcia. Powinny unikać napięć psychicznych i nadmiaru bodźców, szczególnie z bliskimi. Wybierać takie profesje i zawody, które nie są bardzo stresujące. Otaczać się ludźmi, w towarzystwie których czują się dobrze i bezpiecznie. Głośna muzyka, hałas, brutalne filmy, zbyt długie oglądanie telewizji również zaburzają Vatę.
II. Pitta
Osoby typu Pitta mają ciało harmonijne, a więc wszystko występuje u nich w odpowiednich proporcjach. Są to osoby szczupłe, średniego wzrostu, łatwo chudną i łatwo tyją. Mają więcej tkanki tłuszczowej niż ludzie typu Vata. Nie zbyt dużo, lecz wystarczająco, aby miało to wpływ na ich sylwetkę. Kości, mięśnie i żyły nie są tak widoczne jak u osób typu Vata. Ludzie o tej konstytucji mają jasną skórę często o odcieniu różowym lub miedzianym, a ich ciało jest delikatne i ciepłe w dotyku. Z łatwością ulega poparzeniom – co sprawia, że ten typ zwykle unika ostrego słońca. Skóra Pitty często jest piegowata lub pokryta znamionami, lekko tłusta, skłonna do infekcji, wyprysków i trądziku nawet w dorosłym wieku. Włosy cienkie, delikatne i proste, w kolorze rudym, blond lub piaskowym, mające skłonność do przedwczesnego siwienia, wypadania, łupieżu. Głębokie zakola to również oznaka Pitty.
Od strony fizjologicznej ludzie o tej konstytucji mają silny metabolizm, dobre trawienie i co za tym idzie mają dobry apetyt. Mają tendencje do nadmiernego pocenia się, a ich dłonie są często ciepłe i wilgotne. Pitty nie mają problemu ze snem, lecz budzą się czasami w środku nocy spocone lub spragnione. Osoby typu Pitta nie lubią słońca, upałów, wilgotnego i gorącego klimatu, nie są wrażliwe na zimno i niskie temperatury. Pitty to osoby wrażliwe na ciepło, światło i kolor. Od strony psychologicznej Pitty to osoby inteligentne, bystre, ambitne, lubiące wyzwania, ale bywają również agresywne. Łatwo się irytują i są niecierpliwe, cenią porządek i efektywne gospodarowanie, są dobrymi mówcami, wyrażają się dokładnie i jasno. Mają zdolności przywódcze, dlatego są osobami, które mają predyspozycje by być menadżerami, szefami, piastować wysokie stanowiska. Pitty na stres reagują gniewem, złością, frustracją i urazami.
Osoby typu Pitta są średniego wzrostu i mają umiarkowaną budowę ciała. Bez większych problemów mogą zarówno przybrać na wadze jak i stracić zbędne kilogramy. Posiadają ostre rysy twarzy i oczy średniej wielkości o przenikliwym spojrzeniu. Osoby z doszą Pitta na ogół obdarzone są ostrym, przenikliwym intelektem oraz wyjątkową zdolnością koncentracji. Ich naturalną tendencją jest bycie uporządkowanym i w efektywny sposób zarządzanie własnymi zasobami, tj. energią, finansami, działaniami. Są ambitni i wykazują naturalne cechy przywódcze. Ich opinie zwykle są dość zasadnicze, a oceny krytyczne.
Kiedy dosza Pitta jest w nierównowadze, łatwo wpada się w złość i pojawiają się tendencje do negatywnych myśli. Takie osoby stają się drażliwe, niecierpliwe i bardzo wymagające – trudno im akceptować otaczającą ich rzeczywistość. Dosza Pitta charakteryzuje się też tym, że w naturalny sposób regulowany jest nadmiar energii ognia poprzez ćwiczenia fizyczne. Osoby o tej konstytucji zawsze chętnie zmęczą się na siłowni bądź wezmą udział w maratonie. Zmęczenie fizyczne pozwala im równoważyć emocje.
Jak równoważymy Pitta?
Kluczem do zrównoważenia typu Pitta jest umiarkowanie, powściągliwość. To osoby, które powinny w swoim życiu szukać umiaru we wszystkim co robią. Ponieważ mają skłonności do zbyt nadmiernej aktywności, która może przejawiać się w różnych dziedzinach ich życia. Typy Pitta bardzo często zbyt dużo i intensywnie pracują i mają skłonności do pracoholizmu. Znalezienie równowagi między pracą a odpoczynkiem to najważniejsze zadanie dla Pitty. Niech dom Pitty stanie się jej oazą spokoju, do którego nie przynosi pracy, wyłącza lub nie odbiera telefonów służbowych.
Pitta źle znosi wysokie temperatury i nie może dopuścić do tego, by się przegrzać. Powinna unikać upałów, opalania się czy zbyt długiego przebywania na słońcu, nie siedzieć zbyt długo w gorącej kąpieli, nie przesiadywać zbyt długo w saunie. Za to spać w temperaturze około 16-18 stopni Celsjusza. Kontakt z przyrodą najbardziej uspakaja i równoważy bioenergię Pitta. Jeśli tylko ma czas i okazję niech cieszy się pięknem przyrody i jak najwięcej czasu spędza na łonie natury, spacerując, obserwując zachody słońca czy pełnie księżyca. Ponieważ Pitta jest najbardziej podatna na zanieczyszczenia środowiska (spaliny, smog, chemikalia, niezdrowe jedzenie, fast foody), powinna unikać zanieczyszczonych miejsc, dbać o to by jedzenie było przygotowywane ze zdrowych i naturalnych produktów.
III. Kapha (Kafa)
Osoby typu Kapha są dobrze zbudowane, odznaczają się szerokimi biodrami i/lub ramionami. Żyły i ścięgna nie są widoczne ze względu na grubą skórę i dobrze rozwinięte mięśnie. Cerę mają jasną, skórę miękką, dobrze nawilżoną, ze skłonnościami do przetłuszczania się. Włosy mają gęste, mocne, często w kolorze ciemnym, falujące. Duże, łagodne, sarnie oczy są również typowe dla tego typu konstytucyjnego.
Od strony fizjologicznej ludzie typu Kapha mają dobry apetyt, lecz stosunkowo wolno trawią, co sprawia, że mają silną tendencję do przybierania na wadze i często, gdy brak im równowagi, są otyli lub nieco grubsi od rówieśników. Zwykle nie lubią zimnej i wilgotnej pogody. Osoby typu Kapha śpią najlepiej ze wszystkich typów, a ich sen jest długi i głęboki. To osoby wrażliwe na dotyk i emocje.
Od strony psychologicznej typy Kapha to osoby spokojne i opanowane, zwykle zadowolone z życia. Ludzie Kapha zazwyczaj są powolni, powoli jedzą, wolno mówią, decyzje podejmują z namysłem, czasami zbyt długo się zastanawiając. Zwykle są domatorami, nie lubią zmian, są przywiązani do swoich miejsc, rzecz i ludzi, którymi się otaczają. Kaphy to osoby tolerancyjne i dość łatwo wybaczające. Na stres reagują wycofaniem i niepokojem. Typy wyraziście Kapha są uważane na najbardziej przyziemnych członków społeczeństwa.
Osobie typu Kapha dużo czasu zajmuje podejmowanie decyzji. Budzi się bardzo powoli, zwykle długo leży w łóżku, a kiedy już uda jej się z niego wyjść to i tak potrzebuje porannej kawy, żeby ostatecznie postawić się na nogi. Kapha jest szczęśliwa niezależnie od statusu majątkowego czy społecznego, jednoczy innych ludzi szanując ich uczucia oraz okazując im szczerą empatię. Ten typ człowieka szuka ukojenia emocjonalnego w nadmiernym jedzeniu, więc z łatwością przybiera na wadze. Jest osobą pełną wdzięku z błyskiem w oczach. Porusza się z gracją nawet wtedy, gdy ma nadwagę.
Doszy Kapha najbardziej służą energiczne ćwiczenia. Żeby jednak wprowadzić i rozwijać ten nawyk potrzebują gorliwych zachęt. Natomiast kiedy już ćwiczenia staną się elementem ich rutyny nie mają większych problemów z utrzymaniem systematyczności. Z natury osoby z doszą Kapha są tolerancyjne, czułe i wybaczające, mają w sobie dużo matczynych uczuć. W trakcie kryzysu nie jest łatwo wyprowadzić je z równowagi – są ostoją dla innych. Negatywnymi emocjami Kaphy są chciwość i nadmierne przywiązanie. Może mieć spore trudności z pozbywaniem się starych i niepotrzebnych przedmiotów. Kiedy Kapha jest w nierównowadze staje się uparta, monotonna, letargiczna i leniwa.
Jak równoważymy Dosze Kapha (Kafa)?
Kluczem do zrównoważenia Kaphy jest pobudzenie. Kapha jest zimna i wilgotna i ma skłonności do inercji. Przede wszystkim powinna się pobudzać, ponieważ z natury jest powolna, stabilna i lubi oszczędzać swoją energię życiową. By nie popadać w stagnację Kafie poleca się szukanie w życiu urozmaicenia oraz nowych i innych doświadczeń czy wrażeń. Zmiany nawet te drobne jak przemeblowanie mieszkania, czy inne ustawienie biurka w pracy, naprawdę bardzo pomagają Kaphie, jeśli oczywiście, zgodnie ze sztuką Vastu przestawimy takie biurko na energetycznie lepsze miejsce.
Sport i regularny wysiłek fizyczny sprawiają, że Kapha świetnie się czuje, a ponieważ są to osoby dobrze zbudowane, mają mocne, silne ciało. Mogą uprawiać wszelkie dyscypliny, nawet te ekstremalne. To osoby szczególnie wrażliwe na wilgotne zimno, na wilgoś i chłód. Powinny unikać miejsc, gdzie panuje zbyt duża wilgoć, szczególnie przy zaflegmieniu. Suchy klimat jest zwykle dla nich najlepszy.
Guny – Sattva, Radźas, Tamas
Starzy indyjscy mędrcy, wielcy ryszi, widzieli dwie podstawowe zasady życia: męską moc ducha, czystą świadomość duszy (purusza) oraz kobiecą moc natury, czyli twórczą energię materii (prakrti). Połączenie tych dwóch zasad kreuje samo stworzenie z indywidualną świadomością (ćittam), myślą i jaźnią. Żeńska zasada Natury czy Przyrody, Prakriti, składa się z trzech kosmicznych cech (guna) – sattva, radźas i tamas, które reprezentują subtelne energie, wiążą moc ducha lub świadomości z zewnętrzną formą materialnej egzystencji. Wszystkie manifestowane formy życia składają się z połączenia tych trzech sił. Sattva to jakość światła, wiedzy i harmonii, guna dobroci. Działa poprzez pięć zdolności zmysłowych (słuch, dotyk, wzrok, smak, węch) i objawia się jako poszukujący umysł, manas. Radźas reprezentuje energię, ruch i stałą aktywność, dążenie. Działa poprzez pięć czynności zmysłowych (mowa, chwytanie, chodzenie, rozmnażanie, wydalanie) i objawia się jako niezaspokojone pragnienia. Tamas reprezentuje ciemność, bezczynność i sen. Działa poprzez pięć zmysłowych percepcji (dźwięk, dotyk, wygląd, smak, zapach) i objawia się jako oślepiająca ignorancja, niewiedza, stany iluzoryczne, odurzenia, błądzenie. Trzy guny to także podziały trojakie wszechświata oraz światów, duchowe, materialne i podziemne czy też piekielne. Stany satwiczne, to stany światliste, tamasowe to stany mroczne i piekielne, a radźasowe to stny pośrednie związane z kierunkiem ruchy, w górę, w dół lub w poziomie…
Z trzech kosmicznych cech (gunah) powstało pięć elementów natury – eter (akaśa), powietrze, ogień, woda i ziemia – które łączą się indywidualnie w ludzkim ciele, a następnie manifestują się w postaci trzech podstawowych zasad biologicznych (dosza) – Vata, Pitta i Kapha (w starej ajurwedzie i jej koncepcjach także jako: wiatr, żółć i śluz). Indywidualne cechy psychosomatyczne człowieka (prakrti) powstają w momencie poczęcia, w zależności od tego, która dosza przeważa w męskim plemniku i kobiecym jajeczku. Każda osoba rodzi się z unikalnym stosunkiem tych trzech dosza, które reprezentują indywidualny kod życia, ajus/ayus. W ciągu życia, z różnych powodów, ich względne proporcje odbiegają (vikrti) od pierwotnego stanu wrodzonego (prakrti), co następnie odbija się w naszym stanie psychicznym i zdrowiu fizycznym. Świadomość psychiczna, myśli, emocje, relacje międzyludzkie, dieta, codzienny rytm, styl życia, pory roku i środowisko, w którym się poruszamy, wpływają na ich równowagę lub jej brak. Nie możemy postrzegać tych trzech podstawowych zasad życia oddzielnie i niezależnie. Ich funkcje są ze sobą powiązane i komplementarne. Znajomość ulokowania i działania każdej z dosza pozwala nam prawidłowo rozpoznać ich przejawy w mieszanych konstytucjach, ich najpowszechniejszych typach psychosomatycznych.
Guna to stan lub właściwość, w którym lub w której umysł, dusza, ciało znajduje się w danym momencie życia, funkcjonowania, praktyki. Istnieją trzy guny: sattva, radźas (radżas), tamas – wszystkie obecne w różnych proporcjach w każdym człowieku, działaniu, myśli, aktywności. Ze wszystkich trzech, w obecnym, przeżywanym momencie, okresie życia, porze roku, porze dnia, doświadczanym stanie czy wrażeniu, dominuje jedna jedna z nich.
- Sattwa Guna – to spokój, jasność, światło, lekkość, harmonia, prawdomówność, światły umysł, wiedza i mądrość, czystość, tolerancja, życzliwość, równowaga w praktyce Jogi dla Samadhi (odpowiada jej delikatna, harmonijna, płynna, niczym nie zachwiana praktyka asan, pełna akceptacji dla własnego ciała oraz możliwości). Kolor biały, jasny, przeźroczysty, smak słodki. Pokarm wzmacniający Sattwa gunę: surowe warzywa i owoce, orzechy i nasiona, zboża, ziarna, zielone kiełki i warzywa zielonolistne oraz strączkowe, delikatne herbaty ziołowe, mleko i masło ekologiczne i naturalne, ghee – masło klarowane czyli tłuszcz maślany.
- Radźas, Radźoguna – to aktywność, dynamika, działanie, wprowadzanie zmian, energia, moc, siła, pożądanie, chęć posiadania, dominacja, pasja, ambicja, pazerność na kasę i furę, duże ego, egocentryzm, agresja, obsesje, nadaktywny umysł, rządzenie się innymi, szalejące emocje, ragi i dwesze (odpowiada jej aktywna i dynamiczna praktyka asan, w której dominują elementy siłowe, szybkość, brak czasu na zatrzymanie w asanie i skupienie się na technice). Kolor czerwony, ognisty, smaki lecznicze kwaśne, ostre, słone i gorzkie. Pożywienie: ostre jak papryka, chili, pieprz, pobudzające: mocna herbata i kawa, słodycze.
- Tamas, Tamoguna – to ociężałość, ciemno, powolność, bezwładność, stagnacja, bezczynność, ignorancja, zmęczenie jako objaw, apatia, przewlekła senność, ciężkość i ociężałość, opadanie na dno, brak energii, bierny opór, otępiony umysł w czasie uśpienia (odpowiada jej powolna praktyka jogi, długie pozostawanie w każdej asanie, zatrzymania, pozycje uziemiające, statyczne). Kolor ciemny, czarny, smaki wodniste i mdłe, mdlące. Pożywienie tamasowe: fast food, produkty wysokoprzetworzone (także kotleciki i gulasze sojowe), mięso, czerwone mięso, krew, kaszanka, czernina czyli zupa z kaczej krwi, głęboko smażone pokarmy, pokafrmy wielokrotnie odgrzewane i mrożonki, konserwy długo przechowywane, środki psychodeliczne, alkohol, narkotyki, szczególnie produkty z owadów, płazów i gadów to skrajny tamas.
Sześć typów mieszanych bioenergii dosza
Trzy podstawowe charakterystyczne typy Vata, Pitta i Kapha mają siedem innych różnorodnych kombinacji (vata-pitta, pitta-vata, pitta-kapha, kapha-pitta, vata-kapha, kapha-vata, vata-pitta-kapha). Jeśli mamy dominującą wartość pitta, to jesteśmy typem pitta. Na przykład, jeśli możemy równie dobrze utożsamić się z cechami vata i pitta, to jesteśmy połączonym typem vata-pitta. Jednak nawet w przypadku typu kombinowanego jedna cecha jest zawsze bardziej dominująca niż druga. Zrównoważony typ Vata-Pitta-Kapha jest bardzo rzadkim wyjątkiem. Jeśli, na przykład, osoba, której cechy pasują do rodzaju Vata, zacznie wykazywać jakieś choroby, to głównie dlatego, że jej dosza Vata znacznie wzrosła. Nadmierny stan jednej z trzech dosza zawsze przejawia się w zaburzeniach równowagi psychicznej i nieprawidłowym działaniu niektórych organów ciała. Naszym zadaniem jest przywrócenie tych życiowych sił czy energii witalnych do pierwotnej równowagi. Właściwe zrozumienie tych zasad psychosomatycznych jest kluczem do zdrowego i zrównoważonego sposobu życia. Jeśli staniemy się bardziej świadomi ich wpływu, będziemy w stanie zapobiec takim nawykom i stereotypom, które później przejawiają się jako objawy różnych chorób i zaburzeń.
Ajurweda wyróżnia trzy dosze – vata, pitta i kapha jako główne bioenergie tworzące typy i podtypy budowy ciała. Każda z tych konstytucji charakteryzuje się innymi cechami fizycznymi, charakterem i osobowością. i podobnie w przypadku, gdy w ciele dominują dwie dosze, zatem zobaczmy czym charakteryzują się typy mieszane czyli dwie silniej działające dosze, pary doszah. Wyróżniamy sześć typów podwójnych konstytucji dosza oraz zaburzeń ich funkcjonowania.
Vata-Pitta
Osoby o tej konstytucji są szczupłe, tak jak w przypadku typu wata, poruszają się szybko, są towarzyskie, rozmowne, ale bardziej przedsiębiorcze i mają mocniej wyostrzony intelekt (jak dosza pitta). Nie charakteryzują ich cechy tak skrajne jak wata, nie cechuje ich tak duża nerwowość i niestabilność. Mają lepsze trawienie, lepiej znoszą chłód, hałas i niedogodności fizyczne. Cechuje je zapał pitta oraz wyobraźnia wata. Łatwo popadają w uzależnienia i potrzebują stabilności.
Pitta-Vata
Osoby o tej konstytucji w większym stopniu niż tym wata-pitta są średniej i muskularnej budowy ciała. Szybko się poruszają, są wytrzymałe. Często bywają asertywne, charakteryzuje je wyraźna intensywność pitta, a jednocześnie lekkość wata. Ich trawienie jest silne, a wypróżnienia regularniejsze niż u doszy wata. Pod wpływem stresu mogą reagować lękiem lub gniewem, w wyniku czego brakuje im niekiedy poczucia bezpieczeństwa, bywają spięte i agresywne. Lubią jeść, mają dobrą pamięć i mówią płynnie. Niezbyt dobrze znoszą wysokie temperatury.
Vata-Kapha
Ten typ najtrudniej rozpoznać za pomocą kwestionariusza ze względu na obecność wielu przeciwstawnych cech oraz brak zdecydowania charakteryzujący wata. Osoby te często mają drobną budowę wata oraz opanowanie i swobodę kapha. Są zrównoważone, jeśli nie odczuwają stresu. Bywają szybkie i skuteczne, mają świadomość swojej skłonności (charakterystycznej dla kapha) do odwlekania różnych rzeczy. Lubią robić zapasy i oszczędzać. Nie znoszą chłodu. Trawią powoli lub nieregularnie.
Kapha-Vata
Osoby te są podobne do mieszanki wata-kapha, lecz solidniej zbudowane i wolniej się poruszają. Są zrównoważone i bardziej swobodne, jednak mają mniej entuzjazmu. Zazwyczaj są bardziej atletyczne i wytrzymałe. Mogą mieć zaburzenia trawienia, narzekać na chłód i cierpieć na nadmiar śluzu.
Pitta-Kapha
Osoby te charakteryzują się intensywnością pitta w silnym ciele kapha. Są bardziej muskularne niż typ kapha. Ich osobowość przejawia stabilność typu kapha, a przy tym siłę pitta oraz skłonność do gniewu i krytycyzmu. Doskonale nadają się na sportowców, ponieważ mają zarówno siłę, jak i wytrzymałość. Nigdy lubią pomijać posiłków. Mają trawienie typu pitta oraz odporność na choroby typu kapha.
Kapha-Pitta
To osoby o budowie kapha, które posiadają więcej tkanki tłuszczowej niż typ pitta-kapha. Ich twarz i ciało są bardziej zaokrąglone, poruszają się wolniej i są bardziej rozluźnione. Mają stabilną energię i są jeszcze bardziej wytrzymałe niż typ pitta. Lubią aktywność fizyczną, ale mają mniej motywacji, by ćwiczyć. Bywają aroganckie i obojętne na krytykę.
Typy mieszane ze stłumieniem
Mieszane typy dwóch doszy zdarzają się znacznie częściej niż czyste typy V lub P lub K. Najwięcej jest osób, u których wyraźnie dominuje jedna dosza, a druga dosza jest gdzieś pod spodem, lekko stłumiona i niewyrażona w pełni. To daje takie wrażenie, jakby te osoby były i tym podtypem co widać, i tym, co jest ukryty, zasłonięty. Precyzyjna diagnoza ajurwedyjska polega na ustaleniu, która dosza dominuje, a która jest pod nią schowana jako słabsza czy ukryta. Jeśli jakaś bioenergia konstytucyjna jest schowana i stłumiona, to znaczy, że istnieje potencjał, który generuje różnego rodzaju napięcia, dyskomfort i trudne sytuacje w życiu, a ponieważ jest pod spodem to ciężko to dojrzeć i szybko rozwiązać.
Typ psychosomatyczny określają ludzkie reakcje w danych sytuacjach, a w Ajurwedzie istnieją trzy podstawowe rodzaje postaw: ofiara, napastnik i świadek. Dla zobrazowania trzech typów V-P-K, przywołajmy klasyczny przykład w formie anegdoty: W pokoju siedzą trzy osoby, reprezentujące charakterystyczne typy cielesne: Vata (powietrze), Pitta (ogień) i Kapha (woda). Wtem, do środka wpełza jadowita kobra lub grzechotnik. Kiedy obecni ją dostrzegą, spontanicznie zareagują w sposób typowy dla swojej konstytucji V-P-K. Typ Vata przestraszy się, zlękniony będzie chciał wskoczyć na stół lub szafę i pewnie szybko wskoczy. Typ Pitta zachowa opanowanie i twarz, chwyci pierwszy przedmiot, który sięgnie jak krzesło, i stanie przed niebezpieczeństwem z bronią w ręku. Typ Kapha będzie bezczynnie siedzieć i tylko krzyknie na człowieka typu Pitta: „Zrób coś! Zabij węża!” Ludzka reakcja w niebezpieczeństwie jest adekwatnym wskaźnikiem prawidłowego określenia typu psychosomatycznego: Vata – strach i ucieczka, Pitta – agresja i obrona, kapha – inercja, bezczynność.
- Vata ze stłumioną Pittą
To bardzo częsta sytuacja, i jeśli jesteś tym typem i patrzysz na swoje wyniki, to wyraźnie widzisz Vatę w sattwie, w radżasie i w tamasie. Natomiast, gdy patrzysz na Pittę to widzisz, że posiadasz też dużo jej cech w sattwie. Widzisz również, od czasu do czasu, że masz jej niektóre cechy radżasowe, ale trudno Ci dostrzec w sobie te tamasowe. Jeśli chodzi o Kaphę, to masz w jej przypadku mało znaczące wyniki – zero albo jeden mały plusik na współczesnych testach. Najistotniejsze w tym typie jest to, że bioenergia Vata jest bardzo wyraźna, natomiast Pitta tak jakby „wychyla się” spod bioenergii Vata. Osoba tego typu robi wrażenie typowej Vata – przyjaznej, otwartej i elastycznej, ale w głębi duszy nie jest zadowolona i daje temu wyraz podczas rozmów z innymi. Przykładowo, prowadzimy warsztat czy jakieś zajęcia i przychodzi do nas jedna z uczestniczek, uśmiecha się i mówi: Jak fajnie, cieszę się, że tu jestem na tych wspaniałych zajęciach, a potem wychodzi i dziesięciu osobom mówi, że było beznadziejnie, że to w ogóle za długo trwało, że coś tam było nie tak, i że nie warto na te zajęcia przychodzić. Nawet, jeśli usłyszymy taką opinię i zapytamy ją wprost, to nigdy w życiu się do tego nie przyzna, powie, że ktoś ją źle zrozumiał. Jeśli Pitta nie znajduje się w bezpiecznym środowisku, nie będzie skłonna do konfrontacji, a wtedy często po cichu przemyca swoje niezadowolenie, krytycyzm i złośliwość zamiast powiedzieć wprost uczciwie, co się jej nie podoba, co ją męczy. Tak po zachowaniu poznajemy takie patologie na podstawie zachowań jakie generują, nie tylko na warsztatach, ale także w życiu prywatnym! Ludzi, którzy co innego mówią nam wprost w oczy, a co innego o nas za naszymi plecami, trzeba gruntownie diagnozować. Niestety, przez taką postawę, nawet jak ta Vata będzie mieć sporo energii eterycznej (duchowej), nie będzie się duchowo rozwijać, a jej potencjał do rozwoju duchowego ulegnie zmarnowaniu z powodu obłudy, hipokryzji.
Osoba, która ma podwójną naturę to ktoś, kto wywiera pewne wrażenie. Weźmy jako przykład doszę Vata ze stłumioną Pittą. To osoba, która robi wrażenie Vata czyli kogoś, kto jest komunikatywny i kreatywny. Kogoś kto wie, jak się dogadywać z innymi, jest elastyczny i potrafi się dopasować do okoliczności. To osoba, która jest też wdzięczna w rozmowie i spolegliwa. Wszystko jej pasuje, wszystko jest fajnie i cudownie. Natomiast wtedy, kiedy rzeczy nie układają się dokładnie tak, jakby chciała albo kiedy zaczyna jej brakować poczucia bezpieczeństwa, pojawia się niepokój i wtedy wkracza na scenę druga dosza. To moment, w którym zasoby potrzebne na kontrolowanie stłumionej Pitty znikają. Wtedy Vata zamienia się w osobę, która jest na przykład wkurzona na coś i niezadowolona. Ma jakieś pytania, roszczenia, krytyczne uwagi ogólnie jest dosyć nieprzyjemna w obyciu. Niestety, najczęściej ta stłumiona dosza pojawia się właśnie w taki negatywny sposób. Bardzo często te stłumione dosze widać wtedy, kiedy diagnozuje się ciało fizyczne pod kątem schorzeń i zaburzeń. W czasie masażu, naciskania jakichś punktów akupresurowych na ciele albo wtedy, kiedy się analizuje choroby tej osoby i dolegliwości. Zdarza się, że ktoś robi wrażenie doszy Pitta, ale jak się popatrzy na jej choroby, to są to typowe choroby Vata. Każda dosza występuje w trzech stanach tattwicznych. W sattwie – w stanie równowagi i harmonii, w radźasie – stanie, który jest potrzebny, żeby działać aktywnie i w tamasie – w stanie, który najczęściej jest bardzo destrukcyjny czy ściemniający, pogrążający. W zależności od doszy, ta destrukcja czy upadkowość jest albo autodestrukcją (w przypadku Vata) albo destrukcją skierowaną na zewnątrz (w przypadku Pitta).
- Pitta ze stłumioną Vatą
To taka osoba, u której bardzo wyraźnie widzimy Pittę w sattwie, w radźasie i w tamasie, we wszystkich trzech tatwach. Jesteśmy w stanie zaobserwować również Vatę w sattwie, od czasu do czasu w radźasie i bardzo rzadko w tamasie. Można powiedzieć, że to po prostu typowa Pitta, ale widać po niej dodatkowy wysiłek, jaki wkłada w ochronę swojego „miękkiego brzucha”. Jest tak bardzo Pittą, że aż za bardzo, i jakby to zilustrować jakimś przykładem, to to taki macho-man, który jest taki nieporuszony, władczy i ambitny. Jak się nań popatrzy, to można powiedzieć, że to aż nie do wiary, że można być aż tak męskim.
Jednak jest coś w tej osobie, co sprawia, że czujemy, że nie jest w stu procentach wiarygodna. Wyczuwamy, że ma drugie dno, a to właśnie ten dodatkowy wysiłek, który wkłada w to, żeby sprawiać wrażenie określonej osoby, ale tylko po to, żeby ochronić swoje wrażliwe wnętrze. Osoby takie zwykle bardzo się buntują na niektóre zachowania i treści przekazywane przez liderów duchowych, a które dotyczą spraw głębiej duchowych, mistycznych i ezoterycznych, w tym na medytacje z bóstwami czy aniołami, na koncepcje Boga lub opisy światów duchowych, sfer niebios lub zasad rozpoznawania i usuwania zła etc., a to właśnie jest stłumiona bioenergia Vata. Pitta z mocno stłumioną Vata często jest osoba dość agresywną, czego nie należy mylić z asertywnością.
- Vata-Pitta lub Pitta-Vata
Trzecia możliwość to dość rzadka sytuacja czyli typ mieszany, który ma równie mocne cechy bioenergii dosza Vata, jak i dosza Pitta lub Pitta w połączeniu z Vatą. To te najbardziej wyraziste przypadki, czyli Vata-Pitta lub Pitta-Vata, o prawie równych lub całkiem równych proporcjach. Jeśli zastanowić się czemu jest to takie rzadkie, to dlatego, że obie dosze są bardzo mocne i to we wszystkich trzech stanach. To często bardzo radykalne osobowości, które miotają się pomiędzy skrajnościami. Najczęściej znajdują się w stanie wyraźnie radźasowym – stanie całkowitego braku równowagi. To takie osoby, które mówią: „Pomóż mi, nie wiem co mam ze sobą zrobić!”. A jak zaczynamy im pomagać, mówią: „Zostaw mnie, nie dotykaj, nie grzeb w moim wnętrzu, nie wpływaj na mnie!”. Nawet ciężko jest stwierdzić, kiedy ta sympatia i miłość zamienia się w nienawiść czy awersję, dweszę. Kiedy zdarzynam się poznać osobę, która ma tego rodzaju psychikę podwójnych dosz, co ma bardzo, bardzo mocną Vatę i jednocześnie bardzo, bardzo mocną Pittę. Taka osoba w ciągu godzinnej konsultacji przechodzi od skrajnej rozpaczy, depresji i „Pomóż mi, błagam!”, do podważania naszych kompetencji i zachowywania się obcesowo czy wręcz wrogo. Zwykle takie osoby trzeba nauczyć panować nad skrajnościami i wiele o równoważeniu swojego charakteru oraz o używaniu energii w taki sposób jedynie tam, gdzie to jest potrzebne i konieczne, a nie w sposób przypadkowy.
Stłumione podwójne dosze
Jeśli ktoś posiada podwójną doszę i jedna dosza dominuje, to często rzuca się to już na pierwszy rzut oka. W takiej sytuacji druga dosza pojawia się najczęściej w odsłonie radźasowej, czyli tej niezbyt przyjemnej. Pitta w sattwie jest doszą, która jest bardzo konkretna, błyskotliwa, inteligentna, logiczna i ma masę wspaniałych cech związanych z jej szybkością myślenia i osądu. Jednak w stanie radźasu, te cechy robią się nieprzyjemne, wręcz przerysowane. Wtedy dochodzą do głosu rzeczy, które się wiążą z oczekiwaniem, krytyką, obwinianiem i manipulacjami. Rozmawianie z taką osobą przypomina rozmowę z kimś, kto ma podwójną osobowość. Nigdy nie wiadomo czy rozmawiamy z jakimś Kopciuszkiem, który jest przyjemną i spolegliwą istotą czy z Tygrysem/Lampartem, który zawsze jest gotowy, żeby wyciągnąć pazury i zaatakować. Podobnie ma się sprawa z podwójną doszą, w której na pierwszy rzut oka widzimy Pittę, natomiast pod jej spodem znajduje się stłumiona Vata. To taka osoba, która robi wrażenie stuprocentowej Pitty, która jest twarda, konkretna, logiczna i zasadnicza, i gdzieś jest aż za dużo tego konkretu. Sporo jest w dzisiejszym świecie takich kobiet, zresztą mężczyzn też, ale może na przykładzie kobiet będzie łatwiej to opowiedzieć. Na pewno przypominamy sobie kobiety, które są tak silne, tak niezależne, że obcując z nimi zapominamy, że to są przecież kobiety. Często okazuje się, że to osoba, która dużo przeszła, na przykład rozwód, zdradę lub jakieś inne historie rodzinne, losowe, które ją zahartowały. To właśnie te przeżycia sprawiły, że ona ma na sobie pancerz jakby rycerza na wojnie. Ten pancerz robi wrażenie kobiety ze stali, i jest po to, żeby ochronić tą delikatną, subtelną część, która jest w środku, czyli dosze Vata – ten brak poczucia bezpieczeństwa i niepokój. Powodowane jest to przekonaniem, że nie jest się dostatecznie dobrą osobą, a takie osoby szukają winy w sobie i czują, że ciągle im czegoś brakuje, żebym w końcu mogły zrobić to, co chcą.
Nieakceptowana dosza sieje destrukcję
Bardzo wielu ludzi ma tak, że jedna z tych dosz jest u nich stłumiona i niewyrażona, nie jest dopuszczona do codziennego życia, akceptowana i obdarzona życzliwością, a to znaczy, że pojawia się wtedy, kiedy sama chce. To sprawia, że generuje całą masę różnych trudności, które dotyczą przede wszystkim relacji z ludźmi – z partnerem, sąsiadem, pracodawcą, a nawet relacji osoby samej ze sobą, ze swoim wnętrzem. Jeśli za przykład weźmiemy osobę o połączeniu dwóch, wcześniej wspomnianych dosz (Vata z Pittą, czy Pitta z Vatą) to doświadcza ona różnych trudności i myśli, które sabotują jej działania i dążenia. Robiąc coś po raz pierwszy, ma w sobie tyle niepokoju i niepewności, że często wszystko bierze w łeb. To taka klasyczna opowieść o doszy Pitta ze stłumioną Vatą. Czyli o Pitta, która jest bardzo ambitna, ma duże plany i robi wrażenie bardzo konkretnej osoby, natomiast, gdy zaczyna to wszystko realizować, traci gdzieś po drodze poczucie bezpieczeństwa, bo to, co robi, nie zawsze podoba się ludziom. Gdy słyszy pierwsze krytyczne głosy, wyprowadza to z równowagi stłumioną doszę Vata, przez co traci grunt pod nogami. Czuje się niepewna i to sprawia, że nie jest w stanie ukończyć zadania, którego się podjęła. Zaczyna wtedy robić błędy, zaczyna się mylić, wątpić w swoje kompetencje i umiejętności. Vata, która w niej siedzi, po prostu podkłada jej nogę, przez co ciężko jest jej odnieść sukces i przerywa bieg ku realizacji dążenia.
Chwiejna tożsamość pseudoduchowa
Osoby, które zajmują się Ajurwedą często zajmują się też Jogą lub Wedantą i są na ścieżce głębszego zrozumienia siebie, swojej natury czy poszukiwaniu Atmana, Prawdziwej Duszy/Jaźni. Często też pracują terapeutycznie na różne sposoby – tańczą, malują, śpiewają. Czasem na etapie tej drogi duchowej decydują, że nie chcą posiadać cech, które sprawiają, że się złoszczą, są poirytowane i agresywne lub, że mają tendencje do manipulacji innymi, albo że nie chcą mieć cechy, która sprawia, że są niepewne i nie mają wewnętrznego poczucia bezpieczeństwa. Zdarza się, że naczytają się różnych, mądrych i pseudomądrych książek i tworzą swoją tak zwaną nową tożsamość. Niestety, to bardzo chwiejna tożsamość, bo w jakimś pierwszym, większym momencie kryzysu ta fasada nowej fałszywej tożsamości legnie w gruzach. Wtedy bardzo szybko można przekonać się, jaka ta osoba tak naprawdę jest. Ona sama się też o tym przekonuje, przypomina sobie o różnych cechach, które posiada i które mogą być dla niej wstydliwe. Daje się poznać ludziom z takiej strony, która niekoniecznie jest jej najpiękniejszą stroną. Może to być sytuacja, w której ktoś robi wrażenie humanisty, bardzo troszczącego się o życie innych ludzi, pomocnego, a w momencie, gdy doświadcza dużo stresu i napięcia okazuje się, że w ogóle nie troszczy się o innych i dba tylko o siebie, o swoją „własną dupę”. W momencie kryzysu widać to wszystko, czego na co dzień dana osoba nie pokazuje, czyli w gruncie rzeczy to, że jest po prostu Pittą zorientowaną przede wszystkim na swój komfort i dobrobyt – i nic duchowego tam w głębi nie ma, bo w Vata za mało jeszcze eteru jest. To są takie pseudoduchowe patologie, co to już się nasłużyły i napracowały dla dobra innych czujących stworzeń, a teraz się sobą muszą zająć olewając służbę społeczną.
Żadna z dosz nie jest zła
To, co trzeba wiedzieć to to, że żadna z dosza – ani Vata, ani Pitta, ani Kapha nie jest zła sama w sobie. Nawet Vata, Pitta czy Kapha w manifestacji radźasu nie jest zła. Dosza to jest coś, co w nas tkwi, pewna możliwość, która może się objawić, a nie musi. Jeżeli zdajemy sobie sprawę, że mamy taki aspekt w sobie, zaczynamy wtedy być świadomi siebie i swojego funkcjonowania. Świadomi tego, że oprócz bycia fajnym i towarzyskim, bywamy też na przykład wredni i manipulacyjni, bo jedna z dosza była tłumiona i się uwalnia z napięciami. Dzięki temu mamy większy kontakt ze wszystkimi aspektami siebie samych. Czujemy się sobą zarówno wtedy, kiedy jesteśmy w stanie, który nam się podoba i który lubimy, jak i w stanie, który nie do końca lubimy, ale który również jest częścią naszej natury, w którym jesteśmy bardziej spójni i autentyczni. Często, gdy ktoś robi wrażenie całkowicie wyluzowanej osoby – takiej, która jest na takim duchowym poziomie, że już nic ją nie rusza i niczego się nie boi – to bardzo możliwe, że jest to piękna, ale bardzo krucha fasada, pod którą znajduje się sporo rzeczy, wymagających głębokiego uzdrawiania, a nawet totalnej przebudowy, w tym leczenia z intoksykacji środkami psychodelicznymi, które fałszują osobowość i powodują rozliczne napięcia oraz stłumienia – całkowite zafałszowanie tożsamości.
To ten moment, w którym już wiesz mniej więcej, czy masz zestaw cech Vaty, Pitty lub Kaphy. Widzisz, jakie są możliwości. Możesz spróbować siebie określić jako typowa Vata, typowa Pitta, typowa Kapha albo jako mieszanka Vata-stłumiona-Pitta, Pitta-stłumiona-Vata, podwójna dosza lub też jakaś dosza z Kaphą. To bardzo dobry punkt wyjścia do zrozumienia siebie i do wdrażania pierwszych zaleceń. Ajurweda jest piękną, prostą dziedziną, ale jednocześnie jej zrozumienie wymaga czasu.
Jeśli chcesz się uczyć Ajurwedy w solidny sposób na użytek własny w rozwoju wewnętrznym lub dla wspomożenia pracy jako bioterapeuta czy masażysta – szukaj warsztatów praktycznych Ajurwedy lub Uzdrawiania na naszym portalu H.
Zgłoszenie wyślij na adres: R.Z.M. – P.O. Box 247, 44-100 Gliwice 1; PL
Dodaj komentarz